Anders eten tegen de klimaatcrisis | Deel 3: Verpakking en transport

"Je bent wat je eet", zegt een gezegde. Vaak waar, maar niet altijd. Zeker is wel dat we met onze voedselaankopen en eetgewoonten grote invloed kunnen hebben op de klimaatcrisis. Na Deel 1 (Kant-en-klaarmaaltijden) en Deel 2 (Vlees, vis en insecten) Deel 3 van mijn serie gaat over de verpakking en transportroutes van ons eten.

Of het nu vlees, biologisch, vegetarisch of veganistisch is - de verpakking is problematisch. Duitsland produceert het meeste verpakkingsafval in de EU en verbruikt het meeste plastic in de Unie. Ons land heeft in 2019 18,9 miljoen ton van de wereld verlaten Verpakkingsafval dus ongeveer 227 kilo per hoofd. Bij plastic afval meest recent was dat 38,5 kg per inwoner. 

Lekker plastic

Plastic, in Oost-Duitsland plastic, is de verzamelnaam voor plastic gemaakt van aardolie, meestal polyethyleen (PE), het giftige en moeilijk te recyclen polyvinylchloride (PVC), polystyreen (PS) of polyethyleentereftalaat (PET), waarvan de meeste dranken flessen worden gemaakt. Coca-Cola produceert jaarlijks drie miljoen ton verpakkingsafval met zijn wegwerpflesjes. De 88 miljard plastic flessen van de Brause Group, naast elkaar opgesteld, maken jaarlijks 31 keer de reis naar de maan en terug. Op de tweede en derde plaats van de grootste producenten van plastic afval uit de voedingsindustrie staan ​​Nestlé (1,7 miljoen ton) en Danone met 750.000 ton. 

In 2015 werden in Duitsland 17 miljard drankverpakkingen voor eenmalig gebruik en twee miljard blikjes weggegooid. Ook Nestlé en andere fabrikanten verkopen steeds meer koffiecapsules, wat de afvalberg vergroot. Volgens de Deutsche Umwelthilfe DUH is de verkoop van capsules voor eenmalig gebruik tussen 2016 en 2018 met acht procent gestegen tot 23.000 ton. Voor elke 6,5 gram koffie zit vier gram verpakking. Zelfs zogenaamd of eigenlijk "biologisch afbreekbare" capsules lossen het probleem niet op. Ze rotten niet en rotten niet te langzaam. Daarom sorteren ze de composteerinstallaties. Ze komen dan in de verbrandingsoven terecht.

Recycling betekent meestal downcycling

Hoewel de vuilnisophaaldienst in Duitsland bezig is met het inzamelen van gele zakken en het legen van verpakkingsafvalbakken, wordt er weinig gerecycled. Officieel is het 45 procent van al het plastic afval in Duitsland. Volgens Deutsche Umwelthilfe herkennen de scanners in de sorteersystemen geen zwarte plastic flessen. Deze komen in de afvalverbranding terecht. Als je dan meet wat de afvalrecyclingbedrijven niet bereikt, is het recyclingpercentage 16 procent. Nieuw plastic is nog steeds goedkoper en veel gemengde kunststoffen kunnen alleen met veel moeite worden gerecycled - of helemaal niet. Meestal worden alleen eenvoudige producten zoals parkbanken, vuilnisbakken of granulaat gemaakt van gerecycled plastic. Recycling betekent hier meestal downcycling.

Slechts 10% van het plastic afval wordt gerecycled

Wereldwijd wordt gemiddeld slechts ongeveer tien procent van de gebruikte kunststoffen iets nieuws. Al het andere gaat naar afvalverbranding, stortplaatsen, het platteland of de zee. Duitsland exporteert jaarlijks ongeveer een miljoen ton plastic afval. Nu China ons afval niet meer inkoopt, komt het nu bijvoorbeeld in Vietnam en Maleisië terecht. Doordat de capaciteiten daar onvoldoende zijn voor recycling of in ieder geval ordelijke verbranding, belandt het afval vaak op stortplaatsen. De wind blaast vervolgens stukjes plastic in de volgende rivier en voert ze de zee in. Onderzoekers vinden nu in veel mariene regio's tot zes keer meer plastic dan plankton. Ze hebben nu de sporen van ons plasticverbruik in het hooggebergte, in het smeltende poolijs, in de diepzee en op andere ogenschijnlijk afgelegen plekken in de wereld bewezen. 5,25 biljoen plastic deeltjes zwemmen in de oceanen. Dat zijn 770 stuks voor elke persoon ter wereld. 

"We eten elke week een creditcard"

Vissen, vogels en andere dieren slikken het spul in en verhongeren op een volle maag. In 2013 werd 17 kilo plastic gevonden in de maag van een dode walvis - inclusief een 30 vierkante meter plastic zeildoek dat de wind in Andalusië vanaf een groenteplantage in zee had geblazen. Met name microplastics komen via de voedselketen in ons lichaam terecht. Wetenschappers hebben nu op verschillende plaatsen sporen van minuscule plastic deeltjes gevonden in menselijke uitwerpselen en urine. De proefpersonen hadden eerder in plastic verpakt voedsel gegeten of gedronken. "We eten elke week een creditcard", kopte natuurbeschermingsorganisatie WWF een van hun rapporten over de plasticverontreiniging van ons voedsel. 

Verpakkingsfolie en plastic flessen bevatten weekmakers zoals ftalaten en de stof bisfenol A, die waarschijnlijk de vorming van kankercellen bevordert, de hormonale balans in het lichaam verstoort en het risico op tal van andere ziekten verhoogt. In het weefsel van overleden Alzheimerpatiënten vonden onderzoekers zeven keer zoveel bisfenol A als in het weefsel van andere dode mensen die niet aan de ziekte van Alzheimer leden. 

Haal eten in je eigen dozen

Iedereen die eten uit het restaurant mee naar huis neemt, kan zijn eigen herbruikbare dozen meenemen. De German Food Association heeft er een om de meegebrachte dozen opnieuw te vullen Hygiënerichtlijnen vrijgelaten. In de grote steden zijn er inmiddels statiegeldsystemen voor bijvoorbeeld voedseldozen Hercirkel of rebowl. U kunt de goederen ook laten vullen in kommen en blikken die u meebrengt bij de versbalies in supermarkten. Als een verkoper weigert: De hygiënevoorschriften schrijven alleen voor dat de dozen niet achter de toonbank gepasseerd mogen worden.

Tandpasta in een glas en deodorantstokjes

Tandpasta, deodorant, scheerschuim, shampoos en douchegel uit plastic wegwerpflesjes of tubes kunnen ook gemakkelijk worden vervangen. Ze zijn per glas verkrijgbaar in tal van biologische en onverpakte winkels - deodorant als crème, haar- en lichaamszeep zonder verpakking in één stuk en scheerzeep in herbruikbare metalen potten. Omdat deze alternatieven zuiniger zijn, lijken ze alleen maar duurder dan de concurrentie in het schap van de supermarkt. Zo is een potje tandpasta voor zeven of negen euro genoeg voor één persoon voor meer dan vijf maanden.

Uitgepakt alleen blijkbaar duurder

Uitgepakte winkelsdie dergelijke producten en voedingsmiddelen zonder enige verpakking verkopen, zou deze kennis veel nieuwe klanten moeten opleveren. Ook in supermarkten zijn onverpakte artikelen te vinden, bijvoorbeeld op de groente- en fruitafdeling. Drankjes en yoghurt zijn verkrijgbaar in glazen flessen met statiegeld. Ze vertonen een betere milieubalans als ze uit de betreffende regio komen. Niemand in Noord-Duitsland zou yoghurt of bier uit het zuiden hoeven te kopen als dezelfde goederen uit de eigen streek naast hen op de plank liggen. Hetzelfde geldt voor Noord-Duitse producten in het zuiden, Ierse boter of mineraalwater uit de Fiji-eilanden. 

Water uit de kraan in plaats van mineraalwater uit de plastic fles

Verpakkingsvrij leidingwater uit de kraan is aanzienlijk goedkoper en dankzij uitgebreide controles in Duitsland minstens zo goed als geïmporteerd of huishoudelijk bronwater dat alleen uit de grond wordt gepompt. Als je van kooldioxide in het water houdt, neem dan een bubbler met hervulbare patronen. 

De vraag naar voedsel uit de buurt neemt in heel Duitsland toe. De term "regionaal" is niet beschermd. Daarom zijn de grenzen vloeiend. Niemand kan zeggen of de regio na 50, 100, 150 of meer kilometer eindigt. Als je het wilt weten, vraag het dan aan de dealer of kijk naar de plaats van herkomst van de goederen. Veel markten geven dit nu vrijwillig aan. 

Wat we kopen is echter veel bepalend voor de klimaat- en milieubalans dan de herkomst van ons voedsel. Een studie uit 2008 door Carnegie Mellon University in de Verenigde Staten vergeleek de klimaatvoetafdruk van verschillende voedingsmiddelen. Conclusie: het hulpbronnenverbruik van de vleesproductie is zo veel hoger dan dat van de graan- en groenteteelt dat de transportkosten nauwelijks significant zijn. Voor regionale groenten en fruit bepaalden de onderzoekers een CO2-uitstoot van 530 gram / kilo goederen. Vlees uit de betreffende regio heeft 6.900 gram CO2 / kg. Fruit dat per schip uit het buitenland wordt geïmporteerd, veroorzaakt 870 gram CO2-uitstoot per kilo, en groenten en fruit wordt 11.300 gram CO2 ingevlogen. De koolstofvoetafdruk van vlees dat per vliegtuig uit het buitenland wordt geïmporteerd, is rampzalig: elke kilo van zijn eigen gewicht vervuilt de atmosfeer met 17,67 kg CO2. Conclusie: Plantenvoeding is het beste - voor uw eigen gezondheid, het milieu en het klimaat. Producten uit de biologische landbouw doen het hier beduidend beter dan conventionele goederen.

Het laatste deel van de serie gaat dan over voedselverspilling en geeft je tips hoe je dit gemakkelijk kunt vermijden. Binnenkort hier.