Anders eten tegen de klimaatcrisis | Deel 2 vlees en vis

Na Deel 1 hier is de 2e aflevering van mijn serie over ons dieet in de klimaatcrisis:

Wetenschappers noemen ze "Grote punten", oftewel cruciale punten waar we met weinig moeite veel kunnen doen tegen de klimaatcrisis, zonder dat we ons leven al te veel hoeven te veranderen. Dit zijn:

• Mobiliteit (fiets, lopen, trein en openbaar vervoer in plaats van auto en vliegtuig)
• heizen
• Kleding
• Ernährung en hier vooral de consumptie van dierlijke producten, vooral vlees.

Het regenwoud brandt voor onze vleeshonger

De ingrediëntenlijsten en voedingsinformatie van veel afgewerkte producten lezen als een slechte mix van scheikundeboeken, vernietiging van het milieu, nachtmerries van artsen en instructies over obesitas: de meeste producten bevatten te veel suiker, te veel zout, overvloedige dierlijke vetten en palmolie uit ontbost regenwoud gebieden en vlees van conventionele veeteelt. Daar voeren de vleesvarkens hun runderen, varkens en kippen met krachtvoer, voor de ingrediënten waarvan de regenwouden verdwijnen. Meer dan tweederde (69%) van de vernietiging van regenwouden is te wijten aan milieubeschermingsorganisatie "Minder Vlees Minder Hitte“ (Minder vlees, minder hitte) op rekening van de vleesindustrie. Het Amazonewoud maakt vooral plaats voor veehouders en sojabonenfabrikanten die hun gewassen verwerken tot veevoer. 90 procent van de ontboste en verbrande Amazonas-gebieden wordt gebruikt voor veeteelt.

Wereldwijd veroorzaakt veeteelt al ongeveer 15 procent van de door de mens veroorzaakte uitstoot van broeikasgassen. In Duitsland wordt ongeveer 60% van de landbouwgrond gebruikt voor de productie van vlees. Er is dan geen ruimte voor plantaardig voedsel om mensen te voeden.

Vis komt er binnenkort uit

Vis niet overtuigend als alternatief voor vlees. Er is gewoon te weinig voor onze honger. Negen van de tien grote vissen zijn al uit de zeeën en oceanen gehaald. Er zijn ook enorme hoeveelheden zogenaamde bijvangst. Dit zijn vissen die zonder gebruik in de netten worden gevangen. De vissers gooien ze weer overboord - meestal dood. Als de zaken doorgaan zoals voorheen, zullen de zeeën in 2048 leeg zijn. Wilde zoutwatervoedselvissen zullen dan niet meer bestaan. Sinds 2014 leveren viskwekerijen wereldwijd meer vis dan de oceanen.  

Zo wordt aquacultuur duurzamer

Zelfs de aquacultuur heeft nog veel ruimte voor verbetering als het om duurzaamheid gaat: zalm wordt bijvoorbeeld vooral gevoerd met vismeel van andere vissen. De dieren leven - zoals runderen en varkens in de bio-industrie op het land - in een besloten ruimte en zijn vaak besmet met besmettelijke ziekten. Om dit onder controle te houden, voeren de kwekers hun vissen met antibiotica, die wij vervolgens bij hen opeten. Het resultaat: talrijke antibiotica werken niet meer bij de mens omdat de ziektekiemen resistentie hebben ontwikkeld. Bovendien zorgen de uitwerpselen van de gekweekte vissen voor overbemesting in de omringende wateren. De ecologische balans is beter bij biologische viskwekerijen. Wie zich aan de regels van de biologische landbouwverenigingen houdt, mag - net als op biologische boerderijen - alleen antibiotica geven aan dieren die echt ziek zijn.

Na een Studie door het Öko-Institut Slechts twee procent van de vis die in Duitsland wordt gegeten, is afkomstig van lokale aquacultuur. Dit levert jaarlijks 20.000 ton vis op. De auteurs bevelen lokale kweekvis aan, vooral karper en forel, die niet met vismeel worden gevoerd. De viskwekers dienen gebruik te maken van gesloten waterkringlopen en hernieuwbare energiebronnen en bovenal hun dieren te voeren met milieuvriendelijke stoffen zoals microalgen, oliezaden en insecteneiwit. In 2018 heeft het Studie "Beleid voor duurzame aquacultuur 2050" met tal van aanbevelingen.

Een barbecue grillen

Een hausse ervaart momenteel vegetarisch en veganistisch Producten. Het aandeel van de Amerikaanse fabrikant Beyond Meat steeg aanvankelijk van 25 naar ruim 200 euro en stabiliseerde nu rond de 115 euro. De Rügenwalder-molen  noemt hun vegetarische producten "de groeimotor" van het bedrijf. Ondanks deze cijfers is het marktaandeel van vleesvrije voedingsproducten in termen van totale consumptie in Duitsland tot dusverre slechts 0,5 procent. Eetgewoonten veranderen langzaam. Daarnaast zijn veganistische burgers gemaakt van soja, tarweschnitzel, groentepasteitjes of lupine Bolognese maar in een paar supermarkten te vinden. En waar ze ook worden aangeboden, ze zijn meestal duur. De producten worden pas winstgevend en dus goedkoop als ze in grote hoeveelheden worden verkocht. Dit is waar de kat in zijn staart bijt: kleine hoeveelheden, hoge prijzen, lage vraag.

Ook de pioniers van de volgende voedselrevolutie worden met dit probleem geconfronteerd: ze gebruiken insecten in plaats van vlees van runderen, kippen en varkens. De start-up in München Slechte krekel  begon in 2020 met het produceren van biologische krekelsnacks. De oprichters fokken de dieren in hun appartement en straks in een container op het terrein van de "Spoorwegwachter Tiel“, Een cultuur- en starterscentrum op het voormalige slachthuisterrein. Ongeveer 2.000 soorten insecten, waaronder krekels, meelwormen en sprinkhanen, zijn ideaal voor menselijke voeding. Ze leveren significant meer eiwitten, vezels, vitamines, mineralen en onverzadigde vetzuren per kilogram biomassa dan bijvoorbeeld vlees of vis. Krekels bevatten bijvoorbeeld ongeveer twee keer zoveel ijzer als rundvlees. 

Walgelijk is relatief

Wat de inwoners van Europa en Noord-Amerika ongemakkelijk of zelfs walgelijk lijkt, is in veel landen in Afrika, Latijns-Amerika of Zuidoost-Azië normaal. Volgens de Voedselorganisatie van de Verenigde Naties, FAO, eten twee miljard mensen over de hele wereld regelmatig insecten. De FAO roemt de dieren als gezond en veilig voedsel. In tegenstelling tot zoogdieren is de kans dat mensen besmet raken met besmettelijke ziekten door het eten van de crawlers erg klein. Net als veel andere epidemieën is de coronapandemie een zogenaamde zoönose. De ziekteverwekker van SARS Cov2 heeft zich van zoogdieren op mensen verspreid. Hoe meer we de habitat van wilde dieren beperken en zelfs consumeren, hoe vaker de mensheid nieuwe pandemieën zal oplopen. De eerste gevallen van ebola deden zich voor in West-Afrika nadat mensen daar apen aten.

De hongerige buurman als heilzaam dier van de boer

In vergelijking met runderen, kippen of varkens zijn eetbare insecten goedkoop en gemakkelijk te kweken. Het startende bedrijf werkt in Rotterdam, Nederland De Kreekerij met boeren die hun stallen ombouwen voor krekels en sprinkhanen. Het probleem ziet Oprichter Sander Peltenburg vooral om zijn insectenburgers smakelijk te maken voor mensen en ze in de supermarkten te krijgen. Met groeiend succes probeert hij topchefs te krijgen om de nieuwe specialiteiten in gastronomische restaurants te serveren aan veeleisende gasten die ze graag willen uitproberen. De insectenballen van Peltenburg smaken licht nootachtig, sterk en intens vers uit de friteuse. Ze doen een beetje denken aan falafel.

Het milieu en het klimaat zouden er beter van worden als we insecten zouden eten in plaats van vlees: voor één kilo krekelvlees is bijvoorbeeld 1,7 kg voer nodig en 1 kg rundvlees twaalf keer zo veel. Bovendien kan gemiddeld ongeveer 80 procent van een insect worden gegeten. Bij vee is dat slechts 40 procent. Sprinkhanen doen het bijvoorbeeld ook beduidend beter dan vee als het gaat om waterverbruik. Voor één kilo rundvlees heb je 22.000 liter water nodig, voor 1 kg sprinkhanen 2.500. 

In Oost-Afrika verzamelen de mensen hun sprinkhanen op het platteland en helpen zo de boeren zich te verdedigen tegen de verwoesting in de velden. Het nuttige organisme in het veld is hier de hongerige buurman. Verdere voordelen: Insecten gedijen het beste in een kleine ruimte. Zelfs voor grote hoeveelheden is er dus weinig ruimte nodig. De rupsen produceren geen vloeibare mest die over de velden verspreid moet worden om het grondwater te beschadigen. Het klimaat is gebaat bij het feit dat insecten, in tegenstelling tot koeien, geen methaan uitstoten. Ook het vervoer van dieren en de exploitatie van slachthuizen worden geëlimineerd. Insecten gaan vanzelf dood als je ze afkoelt.

Deel 3: Lekker plastic: verpakkingsafvalvloed, binnenkort hier