Veronika Janyrova
"Het gaat niet om wat er met de winst wordt gedaan, maar hoe de winst wordt behaald: milieuvriendelijk, maatschappelijk verantwoord en tegelijkertijd economisch succesvol"
Dirk Lippold, Humbold University, over duurzaam beheer
Het belang van duurzaamheidsrisico's kan niet langer worden ontkend, althans sinds het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering van 1992, toen 154 staten in New York zich ertoe hebben verbonden de opwarming van de aarde te vertragen en de gevolgen ervan te verzachten. Sindsdien heeft de dreiging van klimaatverandering niets van zijn explosiviteit verloren. Er is ook geen verdere ecologische, sociale en gezondheidsschade die ondernemerschap graag achterlaat. Tegenwoordig beschouwen zelfs 's werelds toonaangevende bedrijven milieu- en sociale risico's als de grootste uitdagingen van onze tijd.
Holy Trinity of Sustainability
Het is dan ook niet verwonderlijk dat bedrijven in toenemende mate verantwoordelijk worden gehouden voor de ongewenste neveneffecten van hun bedrijfsactiviteiten. Concreet betekent het dat "zij verantwoordelijk zijn voor hun producten of diensten, consumenten informeren over hun eigendommen en kiezen voor duurzame productiemethoden" - zo worden duurzame bedrijven gedefinieerd door de Duitse duurzaamheidsstrategie. Daniela Knieling, algemeen directeur van REACTIE, een Oostenrijks bedrijfsplatform voor verantwoord ondernemen, ziet de rol van duurzame bedrijven nog ambitieuzer. Volgens haar “dragen duurzame bedrijven bij aan het oplossen van reële ecologische, sociale en economische problemen. Dit omvat de best mogelijke vermindering van de ecologische voetafdruk en het vermijden van negatieve sociale effecten ”.
Waar precies verantwoord ondernemen begint en waar het eindigt, is al tientallen jaren onderwerp van openbaar debat en zal dat waarschijnlijk blijven doen. Omdat het begrip van duurzaamheid altijd onderhevig is aan veranderende tijden. Terwijl bedrijven in de jaren negentig verantwoordelijk werden gesteld voor hun water- en luchtverontreiniging, ligt hun focus tegenwoordig op de uitstoot van broeikasgassen en energieverbruik, evenals op hun toeleveringsketens.
Duurzaam ondernemen: voor iedereen iets anders
Duurzaamheid betekent voor elk bedrijf iets anders. Terwijl een speelgoedfabrikant nadenkt over de productieomstandigheden van zijn leveranciers en de compatibiliteit van de gebruikte materialen, ligt de focus van een voedselproducent op het gebruik van pesticiden en meststoffen of dierenwelzijn. Branchespecifiek dus.
Het is echter essentieel dat duurzaamheid de kernactiviteit van het bedrijf beïnvloedt: “Het is geen extra activiteit, maar een manier van denken om de kernactiviteit uit te voeren: het gaat niet om wat er met de winst wordt gedaan, maar hoe de winst wordt gemaakt geworden: milieuvriendelijk, maatschappelijk verantwoord en tegelijkertijd economisch succesvol ”, zegt prof. Dirk Lippold van de Humbold Universiteit. De drie pijlers van duurzaamheid worden al genoemd: economische, sociale en ecologische verantwoordelijkheid.
Florian Heiler, algemeen directeur van plenum, Society for Sustainable Development GmbH erkent een duurzaam bedrijf door het feit dat het daadwerkelijk duurzaam opereert en niet alleen een duurzaamheidsstrategie nastreeft. Hij ziet duurzaamheid ook als een ontwikkelingstraject: 'Als duurzaamheid een echte zorg is voor managers, het bedrijf eerlijke transparantie creëert met betrekking tot haar ecologische en sociale invloeden en de betrokken stakeholders betrekt, dan is het op de goede weg', zegt Heiler.
Hoewel het duurzame engagement van elk bedrijf anders kan zijn, zijn er nu vastgestelde normen voor de belangrijkste activiteitengebieden. Deze zogenaamde GRI-standaarden zijn tevens het leidende raamwerk voor duurzaamheidsverslaglegging door de Wereldwijd rapportage-initiatief (GRI).
Niet zomaar een afbeelding
Duurzaam ondernemingsbestuur is echter geenszins een puur filantropisch doel. De managementconsultants van Ernst zij vinden het van groot belang voor het economische succes en de prestaties van een bedrijf, omdat duurzaamheid "niet alleen een positieve invloed heeft op de reputatie van een bedrijf, maar ook uitermate belangrijk is voor relaties met klanten, (potentiële) werknemers en investeerders". Volgens Stephan Scholtissek, algemeen directeur bij Managementadviesbureau Accenturehangt uiteindelijk af van de toekomstige levensvatbaarheid van elk bedrijf, omdat op de lange termijn "alleen degenen die duurzaamheid tot hun kernactiviteit maken concurrerend blijven".
Deel AND-belanghebbenden
Tegenwoordig verwachten consumenten en investeerders dat bedrijven duurzaam opereren. Dit is bijvoorbeeld heel goed te zien in de voedingsindustrie. In Oostenrijk neemt de belangstelling voor biologische voeding al jaren geleidelijk toe. Dit verhoogt zowel de omzet van de bedrijven als het aandeel van biologische teeltgebieden en bedrijven. Meer dan 23 procent van de Oostenrijkse landbouwgrond wordt immers gebruikt voor biologische landbouw. Een topper in de hele EU.
Ook de invloed van investeerders mag niet worden onderschat. Terwijl aandeelhouders vaak werden gezien als het grootste obstakel voor duurzaam ondernemen, zijn ze tegenwoordig soms een drijvende kracht. Sinds de millenniumwisseling zijn honderden investeringsfondsen die gespecialiseerd zijn in duurzame bedrijven gewaardeerd, gerangschikt en voorzien van kapitaal in de Verenigde Staten en Europa. Het investeringsvolume in duurzame bedrijven wordt beheerd door het in New York gevestigde onderzoeks- en adviesbureau Impact Investing LLC vorig jaar geschat op $ 76 miljard - en de trend neemt toe. Europa is het zwaartepunt van deze ontwikkeling met 85 procent van het wereldwijde duurzame investeringsvolume. Maar beleggers verwachten ook uitgebreide en systematische rapportage.
Leuke rapporten
Het is duidelijk dat mooie rapporten nog niet leiden tot duurzaam bedrijfsbeheer. Ze zijn echter niet zonder effect. Zij hebben immers van de bedrijven een systematisch onderzoek naar en toenemende transparantie over materiaalcycli, energieverbruik, milieu-invloeden, mensenrechten en werknemersbelangen tot stand gebracht.
Tegelijkertijd zijn deze duurzaamheidsverslagen vaak niet zinvol of vergelijkbaar vanwege de talloze rapportagekaders, normen en standaarden. De duurzaamheidsrapportage zelf dreigde te degenereren tot een ware greenwashing-industrie, waarin bureaus en PR-professionals met behulp van mooie rapporten bedrijven een groene verflaag geven.
Oriëntatiegids SDG's
Zodra de GRI-standaard uit de jungle van normen is voortgekomen als een wereldwijde standaard, beginnen bedrijven al over te stappen op een nieuw raamwerk: de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (SDG).
De VN-agenda 2030, in het kader waarvan de SDG's in 2015 zijn gepubliceerd, onderstreept de gedeelde verantwoordelijkheid van politiek, bedrijfsleven, wetenschap en maatschappelijk middenveld voor duurzame ontwikkeling. Oostenrijkse bedrijven tonen grote belangstelling voor dit wereldwijde raamwerk en stemmen hun activiteiten af op de meest relevante SDG's. Volgens Michael Fembek, auteur van de Oostenrijker CSR-Gidsen, doel # 17 ("Onmiddellijke actie ondernemen om de klimaatverandering en de gevolgen ervan te bestrijden") is momenteel het populairst. Volgens hem "is het meest interessante aan de SDG's de meetbaarheidsbenadering, omdat elk van de subdoelen ook een of meer indicatoren heeft waaraan vooruitgang in elk land kan en moet worden gemeten", zegt Fembek in de Oostenrijkse CSR Guide 2019 .
Duurzaam ondernemen: successen en mislukkingen
Ondanks talloze tegenslagen voor het milieu en de duurzaamheidsbeweging en verschrikkelijke uitdagingen, zijn er ook tal van successen. In Oostenrijk bijvoorbeeld zijn milieubescherming en duurzaamheid sinds 2013 verankerd in de federale grondwet. De openbare drinkwatervoorziening heeft er recentelijk zijn weg naar gevonden - en niet Oostenrijk als vestigingsplaats. In dit land zijn bedrijven onderworpen aan hoge milieu- en sociale normen, die grotendeels rekening houden met maatschappelijk verantwoord ondernemen. In de Energy Transition Index 2019 van het World Economic Forum staat Oostenrijk op de 6e plaats van de 115 onderzochte landen. Door samenwerking tussen bedrijfsleven en politiek is het (sinds 1990) mogelijk om de broeikasgasemissies van gebouwen (-37 procent), afval (-28 procent) of landbouw (-14 procent) aanzienlijk terug te dringen. Het energieverbruik is sinds 2005 vrijwel constant gebleven, ondanks een totale economische groei van 50 procent, terwijl het aandeel biogene energie meer dan verdubbeld is. Gezien deze gedeeltelijke successen is het simpelweg niet meer mogelijk om te zeggen dat verandering niet mogelijk is.
Foto / Video: Shutterstock.
