Manuia manu: Faʻafefea ona alu le palasitika i le sami?

E pei foi o le natura, o manu foi e taua tele i lo tatou lalolagi. Puipuia ma le vaʻaia o le lalolagi manu ma puipuia ana aia tatau o le galuega a tagata. Toatele e talitonu e le mafai ona latou faia se mea mo le manuia o manu. Ae tele naʻo mea na o aso uma i le olaga, pei o le faʻatapulaʻaina le taumafaina o aano o manu pe aloese mai palasitika. O le palasitika e le gata ina faʻaleagaina le natura ma le sami, ae feoti foʻi manu. Ave se tafola. O lenei meaola meaola na fafagaina i luga o plankton mo le miliona o tausaga, talu mai le taimi na le i ai le ituaiga Homo sapiens e lei i ai. O le iai o tafola o loʻo faʻamataʻuina nei ona o le sami ua faʻaleagaina i le tele o palasitika.

Palasitika e faia e tagata ma e tiaʻi faʻapea e pei o lapisi le aoga peʻa maeʻa le tasi faʻaaogaina. I le mea sili ona lelei, palasitika e toe gaosia, i le sili ona taatele le palasitika ua uta luga o se loli ma tuʻu faʻataʻamilo. Masalo e leʻo iai se tagata e faʻatau atu na te iloa le mea o loʻo teu ai le palasitika le aoga i le maeʻa ai o le tasi faʻaaoga. O lenei tagata le faʻamoemoe e faʻaigoaina o ia o Homo sapiens, o le e talenia i le mafaufau lelei, ae o mea uma e sili atu nai lo manaʻoga manatu faapito, latou te le faʻaaloalo. O le mea autu e taugofie. Le mea e afifi ai le palasitika ma le fagu palasitika e le talafeagai. O le mea taua o le ua alu. E taʻua lea mea o turisi lapisi.

Ma o le loli uʻuina ma tietie ma, i le sili ona leaga tulaga, ulu mo se taulaga. O lana totogi, lea e leai se aoga, ua uta i luga o se vaʻa. O se vaʻa e tele lona manava e tuʻu iai uta a le matou loli ma le tele o isi loli. E le umi se taimi e ave ai. Ona tapuni loa lea, o le afi o le afi tatou te o i le tasi o tatou sami, lea o loʻo opeopea ai le tele o lapisi ma lapisi fagota. Ua le toe maitauina se uta uta e tasi. Ma toe tatala le pupuni ma faʻafouina fou palasitika ma tuai otaota palasitika. Ma e pei lava ona faʻataʻamilomilo le lalolagi i le la, e faʻasolosolo loa uili o taʻavale laʻau e aumai le isi uta i le uafu ina ia mafai ona toe folau i fafo le vaʻa ma le manava o le manava. O le mea taua o le pisinisi ma uta le aoga o le lelei pisinisi.

O ai lava e mafaufau i manu i le sami? O ai lava e mafaufau i se tafola? Mo le miliona o tausaga na ia fafagaina ia lava i se auala na ia tatalaina lona gutu ao aau ma fufulu ana meaai mai le vai o tafe atu i totonu. Sa aoga mo le 30 miliona tausaga. Seia vagana Homo sapiens mauaina le aoga o palasitika ma na le faʻatagaina o ia e sili atu atamai nai lo le avea o se oloa lafoa ina ua maeʻa le tasi faʻaaogaina. Talu mai lena taimi, o sami na faʻateleina i le palasitika. Ua tatalaina gutu o tafola e pei ona latou faia mo le 30 miliona tausaga, ma o le vai, plankton ma le palasitika e lamatia ai le ola mo latou ua tafe atu nei io latou tino. O tausaga uma e afe ma afe o meaola o le sami e feoti mai toega o palasitika.

Lenei le galuega a Homo sapiens: o le ruble ua taavale, ae o le mafuaaga ma le tiute ua tuu i aso malolo tumau. Faʻatoʻa maua le manuia moni pe a mafai e tagata ona faʻatagaina manu o le sami e toe fafagaina i latou lava. O le mafuaʻaga lena ou te aioi atu ai i tagata e taofi le toe faʻaaogaina o palasitika pe toe faʻaaoga lenei mea 100%.

Fatma Dedic, 523 upu 

Photo / Vitio: Shutterstock.