Sterren en echte rolmodellen

Dat we ons oriënteren op rolmodellen is een diepmenselijke eigenschap. In de biologie wordt dit fenomeen sociaal leren genoemd. In vergelijking met andere vormen van leren waarbij het individu op zichzelf staat, heeft sociaal leren, ook wel imitatieleren genoemd, grote voordelen: je hoeft niet alles zelf uit te proberen, je hoeft niet bijzonder creatief te zijn en je hoeft niet elke fout zelf te maken. Sociaal leren is dus een vrij efficiënte manier om vaardigheden en besluitvormingsstrategieën te verwerven. Niet iedere medemens komt op de shortlist als rolmodel. Wie we als rolmodel kiezen, hangt onder andere af van onze individuele leefsituatie. In de vroege kinderjaren zijn de ouders de meest vormende invloeden. De acties van degenen die het dichtst bij ons staan, vormen vanaf jonge leeftijd onze gedragsneigingen. Zo zullen ouders die zelf niet graag groente eten weinig succes hebben om hun kroost gezond te laten eten.

Maar de invloed van de ouders op hun kroost neemt af met de leeftijd: de sociale oriëntatie verschuift meer en meer naar leeftijdsgenoten. Terwijl de puberteit nog in de eerste plaats gaat over gevestigd zijn in de sociale kring waarin men zich beweegt, krijgen andere mensen in de volwassenheid het middelpunt van onze aandacht.

rolmodellen

De Britse website YouGov.co.uk hield in 2015 een enquête onder ongeveer 25.000 mensen in 23 landen, waarin werd gevraagd naar de meest populaire persoonlijkheden en rolmodellen in elk land. Wereldwijde topranglijsten op basis van punten: Angelina Jolie (10,6), Bill Gates (9,2), Malala Yousafzai (7,1), Hillary Clinton en Barack Obama (6,4), Queen Elizabeth II (6,0), Xi Jinping (5,3), Michelle Obama en Narendra Modi (4,8), Celine Dion (4,6), Ophra Winfrey (4,3), paus Franciscus (4,1), Julia Roberts en Dalai Lama (4,0).

Hoe word je een rolmodel?

Tegenwoordig zijn rolmodellen meestal mensen die in de publieke belangstelling staan. Dit publieksbereik vormt een belangrijke basis om als rolmodel aan effectiviteit te winnen. Het is niet genoeg om grote dingen te bereiken, het is minstens zo belangrijk dat anderen erover leren. Daarom speelt de mediarepresentatie van individuen een bijzondere rol bij het creëren van rolmodellen. Die mensen die in het middelpunt van de belangstelling staan, worden gehoord, ongeacht of ze een oordeel met beperking hebben over het onderwerp. Leonardo DiCaprio werd onlangs een held op Facebook, Twitter en andere media door zijn dankwoord waarin hij opriep tot duurzamer gedrag. Niet vanwege zijn kwalificaties, noch vanwege zijn buitengewoon duurzame acties, maar vanwege zijn populariteit werd hij een rolmodel op het gebied van duurzaamheid.

Sterker nog, brede zichtbaarheid lijkt soms de enige factor te zijn die de geschiktheid als rolmodel bepaalt. Dit fenomeen houdt verband met een ander psychologisch effect: we geven de voorkeur aan dingen die ons bekend zijn en vinden ze mooier. Dus hoe meer we worden blootgesteld aan een bepaalde stimulus, hoe leuker we het vinden.
Door aanwezigheid in de media worden mensen serieus genomen als pioniers en opinieleiders, ver over de grenzen van hun inhoudelijke competentie heen. Dit fenomeen is geworteld in onze evolutionaire geschiedenis. Hoewel sociaal leren een kosteneffectieve strategie is om nieuwe dingen te verwerven, mag het tegelijkertijd niet volledig ongedifferentieerd zijn. In het dierenrijk is sociaal leren vaak beperkt tot het imiteren van het gedrag van bekende individuen. Buitenlandse soortgenoten zijn niet zo betrouwbaar als rolmodel en worden daarom minder vaak geïmiteerd. De aanwezigheid in de media creëert een pseudo-sociale relatie met de beroemdheden. De echte experts, die alleen hun zegje doen als ze iets bij te dragen hebben, missen die toegang. Daarom zien we ze als vreemden paradoxaal genoeg als minder geloofwaardig, ook al zou hun professionele competentie het tegenovergestelde rechtvaardigen.

Dit fenomeen wordt gebruikt in de reclame: sterren maken reclame voor allerlei producten.Het is nauwelijks aan te nemen dat skiërs een speciale expertise hebben op het gebied van chocolade, of dat een Amerikaanse acteur meer weet van koffie dan de gemiddelde Oostenrijker. Toch graven bedrijven diep in de buidel om een ​​vertrouwd gezicht aan hun product te verbinden. Ook al is reclame gebaseerd op de mening van experts, het doet het niet op de manier die men zou verwachten als het daadwerkelijk om expertise zou gaan: in plaats van vele experts aan het woord te laten, wordt één persoon als expert aangesteld. Deze strategie kost meer tijd – er moet eerst vertrouwdheid met het model worden opgebouwd – maar kan op de lange termijn succesvol zijn.

De wetenschap geeft geen 100 procent uitspraken. Maar niets anders interesseert het publiek als een argument van een rolmodel.

Rolmodellen zijn communicatieprofessionals

Momenteel zijn rolmodellen die medemensen die met succes boodschappen kunnen overbrengen. Het is vooral belangrijk om een ​​taal te vinden die begrepen wordt. Ook hier is het publiek vaak superieur aan de experts. De soms oppervlakkige kennis die sterren hebben over de onderwerpen die ze communiceren, maakt het gemakkelijker om de boodschappen die ze willen verspreiden in eenvoudige woorden te verpakken. Vooral wetenschappers hebben vaak het tegenovergestelde probleem: omdat ze over goed onderbouwde detailkennis beschikken, is het voor hen vaak onmogelijk om uitspraken terug te brengen tot licht verteerbare berichten. Het extraheren van de centrale bewering uit een wetenschappelijk werk is een bijna onmogelijke taak Wetenschappen die zich bezighouden met waarschijnlijkheden en verdelingen geven geen XNUMX% uitspraken. Maar niets anders interesseert het publiek als een argument van een rolmodel.

ideale rolmodellen

Ideale rolmodellen zijn mensen die een breed scala aan kenmerken combineren:
a) Ze kunnen verwijzen naar een inhoudelijk gefundeerde basis, waardoor ze de status van expert hebben.
b) Je hebt mediazichtbaarheid om je boodschap de juiste brede impact te geven.
c) Je bent in staat om boodschappen zo over te brengen dat ze voor het grote publiek te begrijpen zijn.
Aangezien een manusje-van-alles met zulke uiteenlopende kenmerken nauwelijks bestaat, rijst de vraag of we wel mogen verwachten dat wetenschappers en experts als rolmodel fungeren in onze samenleving. Het kan zinvoller zijn om de taken zo te verdelen dat mensen in het publiek die uitstekend kunnen communiceren goed onderbouwde informatie krijgen van experts, zodat ze hun rol als rolmodel zo goed mogelijk tot hun recht kunnen laten komen. Met name in de wetenschapscommunicatie ontstaat een rolverdeling tussen wetenschappers en wetenschapsjournalisten: wetenschappers concentreren zich op het genereren van nieuwe bevindingen en het communiceren daarvan in de wetenschappelijke gemeenschap. De brug tussen onderzoek en publiek wordt door anderen gebouwd: wetenschapsjournalisten, die voldoende verstand hebben om de informatie uit de wetenschappelijke wereld te begrijpen, vertalen deze in een taal die voor iedereen te begrijpen is. Als het mogelijk is om het vertrouwen te winnen van degenen die kennis creëren en degenen die kennis consumeren, dan is de belangrijkste stap naar het verspreiden van inhoudelijke boodschappen gezet.

De evolutionaire mismatch

De mechanismen die worden gebruikt bij de selectie van rolmodellen en bij de beoordeling van de geloofwaardigheid van anderen zijn in de loop van onze evolutionaire geschiedenis ontstaan ​​onder omstandigheden die enorm verschillen van de huidige leefomgeving. Onze voorouders waren in staat om de effectiviteit van sociaal leren te vergroten door bij voorkeur te leren van kennissen. Moderne technologie zorgt echter voor een pseudo-vertrouwdheid met mensen die we eigenlijk niet kennen. Dus die mensen die virtueel vaste gasten in onze huiskamer zijn, worden virtuele leden van onze groep. Dus we geloven ze en kiezen ze als rolmodellen. Dit brengt het risico met zich mee dat we de verkeerde mensen vertrouwen, simpelweg omdat we denken dat we ze kennen. Zolang we ons ervan bewust zijn dat dit onderbuikgevoel van vertrouwen niet noodzakelijk een betrouwbare basis is, kunnen we bewust tegenmaatregelen nemen.

Voorbeelden: zaak Zuckerberg

Mark Zuckerberg (facebook) haalde eerder dit jaar de krantenkoppen door een groot deel van zijn fortuin te doneren. Hij werd even gehyped als een held, maar al snel rezen er twijfels. De poging om met deze actie zijn imago te verbeteren is niet helemaal gelukt. Eerder had de onvrede de ronde gedaan dat Zuckerberg ondanks miljardenomzet nauwelijks belasting betaalde. Terwijl de onmiddellijke reactie op sociale media een golf van enthousiasme was, bleef de reactie op traditionele media gematigd. Terecht, zo bleek: schenkingen zijn de perfecte manier om belasting te besparen, zeker in de VS. Bovendien heeft het geld nooit de controle van het imperium van Zuckerberg verlaten: de stichting is onderworpen aan de richtlijnen van de miljardair en zal dus waarschijnlijk werken aan zijn doelen.

Deze casus werpt licht op een uiterst paradoxaal fenomeen: wie zich aan de regels houdt en sociale interactie ondersteunt door zich volgens de norm te gedragen, bijvoorbeeld door zijn sociale bijdragen en belastingen te betalen, wordt niet eens opgemerkt. Aan de andere kant worden degenen die in staat worden gesteld iets sociaals te doen door de regels te overtreden, helden. We hebben de neiging dingen die de norm zijn te onderschatten, terwijl we zeldzame dingen overschatten. Daardoor worden we ons pas bewust als er iets ongewoons gebeurt. Daarom is volgzaam gedrag nauwelijks noemenswaardig. Alleen door ons bewust te worden van deze vervorming kunnen we dit fenomeen tegengaan.

Foto / Video: Shutterstock.