Helmut Melzer
Als politici of de industrie belangrijke grieven over het hoofd zien of negeren, is de stem van het volk nodig. Maar mensen horen ze niet altijd graag, en sommige vormen van activisme worden zelfs actief tegengewerkt. Nooit eerder waren er zoveel verschillende meningen, nooit eerder was onze samenleving zo verdeeld. Met name de thema's immigratie, de klimaatcrisis en natuurlijk de controversiële coronamaatregelen zorgen voor opschudding. Fijn dat er vrijheid van meningsuiting is in de Alpenrepubliek. Ook als sommige meningen niet bij ons passen.
Nog voor Corona: Moeilijk terrein voor maatschappelijk middenveld
De realiteit spreekt een andere taal, zoals het laatste rapport van de NGO CIVICUS over Oostenrijk blijkt: Reeds eind 2018, zelfs vóór Corona, classificeerde CIVICUS zijn beoordeling voor Oostenrijk van "open" tot "verkleind" vanwege de verslechtering van de actieradius van het maatschappelijk middenveld. Volgens een empirische studie van de Weense Universiteit voor Economie en Bedrijfskunde en de CSO Interest Group of Public Benefit Organizations (IGO), is het rechts-populistische beleid van Oostenrijk ten aanzien van de civil society de patronen die bekend zijn uit autoritaire landen. Uit het onderzoek bleek dat de "situatie van het maatschappelijk middenveld de afgelopen jaren veel moeilijker is geworden", aangezien Oostenrijk beperkende maatregelen heeft genomen. Let wel, er is geen nieuw rapport voor de kabinetsperiode van het huidige kabinet.
Record moorden op activisten
En ook wereldwijd gaan de alarmbellen rinkelen: volgens NGO's zijn alleen al minstens 227 milieuactivisten Wereldwijde getuige vermoord in 2020. Het aantal is nog nooit zo hoog geweest, met een record van 2019 in 212. "Naarmate de klimaatcrisis dieper wordt, escaleert het geweld tegen verdedigers van de planeet", luidt het gepubliceerde onderzoek.
auch Amnesty International waarschuwt: in ten minste 83 van de 149 landen die zijn opgenomen in het jaarverslag 2020, hebben regeringsmaatregelen om de COVID-19-pandemie in te dammen een discriminerende impact gehad op reeds gemarginaliseerde groepen. Sommige staten, zoals Brazilië en de Filippijnen, vertrouwen op het gebruik van onevenredig geweld. De coronapandemie werd ook gebruikt als excuus om de vrijheid van meningsuiting verder in te perken, bijvoorbeeld in China of in de Golfstaten.
represailles tegen critici
In ieder geval horen beperkingen van de vrijheid van meningsuiting niet thuis in een democratie. Het lijdt nu echter geen twijfel dat dit in Oostenrijk en andere landen vooruitgang boekt en duidelijk autoritaire tendensen vertoont. De gebruikte middelen kunnen niet meer verschillen: critici worden gecontroleerd, voor de rechter gedaagd, het recht op vrijheid van vergadering ondermijnd, publiekelijk in diskrediet gebracht en gearresteerd. Tal van individuele gevallen, die echter wijzen op een zorgwekkende ontwikkeling.
Slechte gewoonte: politici klagen
Vooral represailles tegen critici, politieke rechtszaken zijn al lang een traditie in Oostenrijk. Vooral wanneer politici betrapt worden op liegen, vertrouwen ze op "aanval als de beste verdediging" - tegen burgers, met behulp van belastinggeld. Meest recentelijk was het medium Falter "opgewarmd": het beweerde dat de ÖVP het publiek opzettelijk misleidde over de kosten van de verkiezingscampagne van 2019 en ook opzettelijk de kosten van de verkiezingscampagne overschreed. "Toegestaan", zei de Weense handelsrechtbank en gaf ÖVP kanselier Kurz een duidelijke afwijzing. Overigens werd de Franse ex-president Nicolas Sarkozy op basis van soortgelijke feiten onlangs schuldig bevonden aan het illegaal financieren van de verkiezingscampagne en veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf.
geweld tegen demonstranten
Ook is het klimaat op straat flink verslechterd. Schokkend hoogtepunt: op 31 mei 2019 blokkeerden activisten van de milieubeschermingsinitiatieven "Ende Geländewagen" en "Extinction Rebellion" de ring bij de Urania. Een video toont het brute optreden tegen een demonstrant: terwijl de 30-jarige met zijn hoofd tegen de grond werd gedrukt onder een politiebus, reed het voertuig weg en dreigde over het hoofd van de demonstrant te rollen. Desalniettemin werd de officier verantwoordelijk gehouden voor ambtsmisbruik en valse getuigenissen en veroordeeld tot een voorwaardelijke straf van twaalf maanden.
"Gevangene van ÖVP politiek"
Zeven activisten hadden een soortgelijke ervaring bij het verspreiden van folders voor de start van de ÖVP-verkiezingscampagne in Opper-Oostenrijk. Gekleed in varkenskostuums wilden ze de mensen voor het Design Center informeren over de pijnlijke volledig van roosters voorziene varkensvloer. De handboeien klikten kort daarna, gevolgd door zes uur in politiehechtenis. VGTVoorzitter Martin Balluch is boos: "Het is ongelooflijk hoe deze ÖVP de grondrechten en het Grondwettelijk Hof negeert. En dit ondanks het feit dat er een zeer recente bevinding is van het Grondwettelijk Hof, die in duidelijke bewoordingen stelt dat ondanks het verbod en de beperkte ruimte, pamfletten vreedzaam mogen worden verspreid. En deze dierenrechtenactivisten deden gisteren niets anders." David Richter, vicevoorzitter van de VGT, was erbij: "We waren meer dan zes uur gevangenen van de ÖVP-politiek. Het is onbegrijpelijk dat dergelijk politiegeweld door één partij kan worden ‘bevolen’. Alles is afgezet zodat niemand zijn ongenoegen kan uiten, en wie folders durft aan te bieden aan voorbijgangers wordt met geweld verwijderd, met pijn en dreigementen met meer geweld. Zodat de ÖVP een verkiezingscampagne-evenement "zonder smet" zou kunnen houden.
Olie-industrie houdt critici in de gaten
Maar het zijn niet alleen politici die hun handen vuil maken. In april waarschuwden milieubeschermingsorganisaties voor het escalerende, systematische toezicht op het maatschappelijk middenveld door de olie- en gasindustrie: "Vooral voor ons, jonge activisten, is het beangstigend om te horen dat een machtige onderneming als OMV samenwerkt met louche onderzoeksspecialisten, blijkbaar om de milieubeweging volgen. Bedrijven zoals Welund verdienen hun brood met het organiseren van vreedzame protesten zoals onze schoolstakingen en jonge mensen die campagne voeren voor een goede toekomst voor ons allemaal als een existentiële bedreiging en ze in de gaten houden namens de olie-industrie”, onthult Aaron Wölfling van Fridays For Future Onder meer Oostenrijk schrok.
Corona: geen kritiek toegestaan
Ook sceptici over coronamaatregelen krijgen represailles te verduren. Eén ding is zeker: ook al zijn niet alle kritische argumenten gerechtvaardigd, de vrijheid van meningsuiting moet in een democratie worden gerespecteerd. Gudula Walterskirchen, de vorige redacteur van de NÖ Nachrichten NÖN, was waarschijnlijk gedoemd te mislukken door haar eigen mening. Ze verloor haar baan. Onofficieel werd gehoord dat de anti-vaccinatielijn van de journalist zuur was. NÖN is eigendom van het NÖ Pressehaus, dat op zijn beurt eigendom is van het bisdom St. Pölten (54 procent), de persvereniging in het bisdom St. Pölten (26 procent) en Raiffeisen Holding Wenen-Neder-Oostenrijk (20 procent) . De nabijheid van de ÖVP is bekend.
RECHTEN VAN HET BURGERLIJKE SAMENLEVING
Willen mensen bijvoorbeeld kunnen werken aan de bescherming en bevordering van mensenrechten, dan moeten ze hun recht op vrijheid van vereniging en vrijheid van meningsuiting kunnen uitoefenen. Internationale mensenrechtennormen moeten hiervoor zorgen. Dit zijn de "Universele Verklaring van de Rechten van de Mens" en in dit verband ook het "Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten" en het "Europees Verdrag voor de rechten van de mens". De Verklaring over het recht en de verantwoordelijkheid van individuen, groepen en organen van de samenleving om universeel erkende mensenrechten en fundamentele vrijheden te bevorderen en te beschermen (Verklaring over mensenrechtenverdedigers, UNGA Res 53/144, 9 december 1998) bevat ook een aantal rechten die gelden voor de mondiale civiele samenleving.
“Volgens de verklaring hebben maatschappelijke organisaties (CSO’s) het recht op vrijheid van vereniging en meningsuiting (inclusief het recht om ideeën en informatie op te vragen, te ontvangen en door te geven), te pleiten voor mensenrechten, deel te nemen aan openbare processen, het recht toegang tot en uitwisseling met internationale mensenrechteninstellingen en het indienen van voorstellen voor wetgevende en beleidshervormingen op lokaal, nationaal en internationaal niveau. In deze context hebben staten de plicht om een faciliterende omgeving te creëren en te garanderen dat mensen in groepen en organisaties kunnen samenkomen zonder dat staten of derde partijen dat tegenhouden”, legt Martina Powell, woordvoerster van Amnesty International, uit.
Foto / Video: VGT, uitsterven opstand.
