Karin Bornett
Bestaat de ideale verpakking? Verpakkingen beschermen producten en consumptiegoederen. Kartonnen dozen, glazen flessen, plastic kokers en dergelijke houden de inhoud vers, maken transport veilig en vergemakkelijken opslag. Zo leveren verpakkingen bijvoorbeeld een belangrijke bijdrage tegen voedselverspilling. Wel landt verpakking meestal vroeg of laat in de vuilnis - en veel te vaak in de natuur. We kennen allemaal foto's van met plastic vervuilde wateren en stranden, van koffiebekers langs de kant van de weg, blikjes frisdrank in het bos of wegwerpzakjes die door de wind in een boomtop zijn geblazen. Naast deze overduidelijke milieuvervuiling zorgt het verkeerd weggooien van plastic verpakkingen er ook voor dat microplastics in het water terechtkomen en uiteindelijk worden opgenomen door dieren en mensen.
In 2015 werd 40 procent van de in Duitsland geproduceerde kunststoffen gemaakt voor verpakkingsdoeleinden. Het is waar dat onverpakte winkels en een aantal zelfexperimenten van ambitieuze mensen aantonen dat een aanzienlijke vermindering van de consumptie van verpakte producten zeker mogelijk is, maar lang niet op elk gebied en zonder grote inspanningen. Geen verpakking is dus niet altijd de ideale verpakking.
De duivel zit in het detail
Een goed voorbeeld is de productcategorie cosmetica. De ideale glazen verpakking in combinatie met tankstations lijkt op het eerste gezicht veelbelovend. Sommige drogisterijen bieden al zo'n model aan. Maar: “Wie met tankstations werkt, moet de stations en glazen altijd hygiënisch schoon houden en de cosmetica bewaren. Om dit te waarborgen, moeten chemische middelen worden gebruikt. Dit is misschien geen probleem voor conventionele cosmetica. Maar als je consistente natuurlijke cosmetica wilt gebruiken en dus microplastics en chemische ingrediënten wilt vermijden, kun je het model van het tankstation niet gebruiken”, legt uit. CULUMNATURA-CEO Willi Luger.
Fout bio-plastic
Een grote misvatting van het heden is dat zogenaamde "bio-plastics" het probleem kunnen oplossen. Hoewel deze ‘biobased polymeren’ bestaan uit plantaardige grondstoffen, die bijvoorbeeld worden gewonnen uit maïs of suikerbiet, moeten ze ook worden verbrand bij temperaturen van meer dan honderd graden. Dit kost weer energie. Het zou mooi zijn als tassen van bioplastic net als herfstbladeren spoorloos rotten, maar dat is niet zo. Als ze op de verkeerde plek terechtkomen, zal de bioverpakking ook het leefgebied van tal van dieren vervuilen, in hun maag terechtkomen of zich om hun nek wikkelen. Ook moet regenwoud wijken voor de teelt van plantaardige grondstoffen, waardoor het ecosysteem verder onder druk komt te staan en de biodiversiteit in gevaar komt. Dit betekent dat alternatieven gemaakt van zogenaamd "bio-plastic" ook geen ideale verpakkingen zijn.
“We denken veel na over het onderwerp ideale verpakking en zullen altijd de meest compatibele variant kiezen. We hebben de ideale oplossing nog niet gevonden", zegt Luger. “We doen wat mogelijk is. Zo zijn onze boodschappentassen gemaakt van graspapier. Het gemaaide gras uit Duitsland groeit hulpbronnenefficiënt en water wordt bespaard tijdens de productie van het papier in vergelijking met conventioneel papier gemaakt van houtvezels. De tubes voor onze haargel hebben minder plastic nodig omdat ze extra dun zijn en we gebruiken versnipperd oud karton voor verzending. Bovendien gebruikt drukkerij Gugler, die al jaren onze verpakkingen bedrukt, bijzonder milieuvriendelijke drukprocessen”, voegt de natuurcosmetica-pionier toe.
Minder verpakking is meer
De productie van glas daarentegen wordt fundamenteel geassocieerd met een zeer hoog energieverbruik en het hoge gewicht maakt transport tot een klimaatkiller. Hierbij geldt met name: hoe langer het materiaal in gebruik is, hoe beter de ecologische balans. Hergebruik, up- en recycling verkleinen niet alleen de ecologische voetafdruk van glas, maar van elk materiaal. Van papier tot aluminium tot plastic, grondstoffen en hulpbronnen worden beter gebruikt naarmate ze langer efficiënt kunnen worden gerecycled en gebruikt.
Volgens de statistieken van Altstoff Recycling Oostenrijk (ARA) ongeveer 34 procent van de kunststoffen wordt gerecycled in Oostenrijk. Volgens de Europese strategie voor plastics moeten tegen 2030 alle plastic verpakkingen die op de markt komen, herbruikbaar of recyclebaar zijn. Dit is alleen realistisch als producten en verpakkingen dienovereenkomstig zijn ontworpen en latere recycling een doorslaggevende rol speelt in het ontwerpproces. Door bijvoorbeeld zo min mogelijk verschillende materialen te gebruiken kan hergebruik makkelijker gemaakt worden, aangezien afval scheiden niet zo ingewikkeld is.
Ook de consument moet zijn steentje bijdragen. Want zolang glazen flessen of aluminium blikjes achteloos bij het restafval worden weggegooid en de kampeerspullen op de oever blijven liggen, kan ontwerp en productie de milieuvervuiling niet stoppen. Luger: “Bij de inkoop kunnen we kiezen voor of tegen milieuvriendelijke verpakkingen en producten. En elk individu is verantwoordelijk voor de juiste verwijdering van zijn afval. Het bewustzijn hiervan moet al tijdens de opvoeding worden aangewakkerd.”
Last but not least is reductie aan de orde van de dag voor een ideale verpakking. Volgens Statista gebruikte elke burger in Duitsland in 2018 gemiddeld zo'n 227,5 kilogram verpakkingsmateriaal. Het verbruik is sinds 1995 gestaag toegenomen. Ook hier is productontwikkeling nodig om enerzijds zo te ontwerpen dat hulpbronnen zo veel mogelijk worden bespaard, en anderzijds consumenten door hun levensstijl te herdenken en hun consumptie te verminderen. Het begint met het gebruiken van tubes tot het laatste beetje haargel of tandpasta, het hergebruiken van potjes voor jam of als kandelaar en het eindigt niet alleen met het opgeven van de zoveelste online bestelling.
Foto / Video: Shutterstock.
