Onvoorwaardelijk basisinkomen - nieuwe vrijheid van de mens?

Wat zou je doen als je 1.000 euro per maand zou kunnen krijgen zonder ervoor te hoeven werken? "Ik zou een boek schrijven", zegt de oudere dame aan tafel. "Werk minder", zegt de man die tegenover haar zit. De jonge vrouw met hoofddoek zou sparen om een ​​eigen bedrijf op te zetten. Anderen zouden meer reizen, sommigen zouden niets in het leven veranderen. Op deze avond ondernemen 40 mensen een zelfexperiment als onderdeel van een workshop aan de Katholieke Sociale Academie in Oostenrijk. Ze bespreken in groepjes hoe het leven zou veranderen met een onvoorwaardelijk basisinkomen (UBI).
Maar wat is deze UBI precies? Elke volwassen burger krijgt elke maand hetzelfde bedrag van de staat, of het nu gaat om topinkomens, werklozen of drugsverslaafden. Er zijn geen verplichtingen aan verbonden. Afhankelijk van het model ligt het UBI rond de 1.100 tot 1.200 euro, wat overeenkomt met ruim de helft van het gemiddelde inkomen van momenteel 2.100. Als je wilt, kun je ook gaan werken, maar dat hoeft niet. De theorie ziet de BGE niet als alternatief voor ons huidige arbeidsstelsel, maar als aanvulling. Voor jongeren zou een verlaagde BGE van rond de 800 euro gelden. Daar staan ​​geen overdrachtsvergoedingen tegenover, zoals WW, kinderbijslag en minimuminkomen.

prestaties voor het gevoel van eigenwaarde

Als je zuinig leeft, kun je rondkomen met het basisinkomen zonder extra geld te hoeven verdienen. Vooral wanneer meerdere UBI-ontvangers in één huishouden wonen. Is dat geen vrijbrief om lui te zijn? “Nee”, zegt arbeidspsycholoog Johann Beran, “want we ontlenen ons gevoel van eigenwaarde aan prestaties. En iedereen streeft naar een hoog zelfbeeld.”
Wie een ubi krijgt, ligt dus niet de hele dag op handen en voeten, maar doet wat hij graag doet. En daar hoort ook werk bij. "Mensen zouden nog steeds grotendeels naar hun werk gaan", schat Beran. Enerzijds om bij te verdienen, anderzijds om voldoening te krijgen door prestatie en structuur. Daarnaast zouden ze creatief en sociaal actief zijn en hun hobby's uitleven. Dit bevordert op zijn beurt de persoonlijke ontwikkeling, cultuur en creëert impulsen voor nieuwe ideeën. Economisch gezien is dit de voedingsbodem voor innovaties. “In onze samenleving is het momenteel niet toegestaan ​​om iets te proberen en misschien te mislukken. Dat ziet er later stom uit in het cv”, bekritiseert Beran. Het is belangrijk om de mainstream af te zwakken zodat er geen overschot aan kappers en monteurs onder de leerlingen ontstaat.
Ook op sociaal vlak kan er veel veranderen: "Als mensen zich door meer vrije tijd beter in hun vel voelen, nemen ze ook hun medemensen intensiever waar", somt Beran op. De gevolgen zijn meer inzet in vrijwilligerswerk, in clubs en meer tijd voor het gezin. Het komt erop neer dat mensen veel meer zelfbeschikking zouden krijgen en daardoor minder beheersbaar zouden zijn. Wat daarentegen de politiek zou kunnen mishagen.
Beran gelooft niet dat het UBI meer luiheid genereert en stelt: "Er zijn al mensen die zich laten gaan in het sociale systeem en de hele dag wiet drinken en roken." Maar luiheid mag niet fundamenteel gedemoniseerd worden. "We zijn niet gemaakt voor continu gebruik", zegt Beran.

Of met voorwaarden?

Een andere variant van het door de overheid gefinancierde inkomen klinkt af en toe door in het ubi-debat: een basisinkomen dat gekoppeld is aan voorwaarden, zoals een paar uur verplicht werk per week. Het maakt niet uit wat voor werk er wordt gedaan. Of het nu gaat om een ​​NGO, dienst in een bejaardentehuis, een parttime baan in de privésector of werken in uw eigen bedrijf - alles is toegestaan. Enerzijds zou dit kunnen werken als kostendemper voor de staat en het gemakkelijker maken om een ​​zeker inkomen te financieren, en anderzijds zou het gevaar van de "sociale hangmat" kunnen worden voorkomen. Daarnaast zou het onderwijs kunnen stimuleren om in de gewenste functie aan de arbeidsplicht te voldoen.
De effecten van dit model zijn – net als bij het UBI – moeilijk te voorspellen, omdat de menselijke factor niet volledig berekenbaar is. Ontwikkelen we ons tot betere mensen als we verplichtingen hebben voor het basisinkomen of kunnen we zonder? "Een basisinkomen met een werkplicht zorgt ervoor dat mensen over het algemeen verdacht worden van lui zijn", zegt arbeidspsycholoog Johann Beran. Volgens Beran zou het logischer zijn om verplichte persoonlijkheidsontwikkelingsprogramma's in te voeren. Deze omvatten supervisie, workshops om zwakheden en talenten te identificeren en advies voor oprichters van bedrijven. Dat zou een "push" geven. "Je kunt niet verwachten dat iedereen automatisch aan zichzelf denkt bij het ontvangen van een basisinkomen en zo waarde creëert voor de samenleving", legt Beran uit. Dergelijke programma's zouden de motivatie om creatief te zijn vergroten vanwege financiële vrijheid.

Geen existentiële dreiging

Waarom hebben we een UBI nodig? "Waarom hebben we nog steeds armoede als een rijk land", antwoordt Helmo Pape, UBI-advocaat en oprichter van de vereniging "Generation Basic Income", luchthartig. "Om iedereen een inkomen te garanderen", vervolgde de voormalige investeringsbankier. Niemand zou meer loonarbeid hoeven te verrichten om überhaupt te kunnen bestaan. De druk van de bestaansdreiging zou worden weggenomen.Pape maakt zich zo'n zorgen over deze financiële vrijheid dat hij in 2018 een referendum wil initiëren. Het staat momenteel op 3.500 van de 100.000 benodigde supporters.
"De BGE motiveert mensen om te werken vanwege het doel en niet vanwege het loon", legt Pape uit. Er is geen algemeen antwoord op de vraag of de lonen daardoor in het algemeen zullen stijgen of dalen. Een blik op de details laat zien dat mensen steeds vaker het werk gaan doen dat voor hen zinvol is en dat ze leuk vinden om te doen. Deze omvatten de zorg voor familieleden, het opvoeden van kinderen, het leveren van een bijdrage aan de bescherming van het milieu, het repareren van dingen, het promoten van cultuur en gebruiken. De lonen in deze banen zullen dalen, volgens het mechanisme van vraag en aanbod. Prestigieuze banen zoals advocaten of artsen worden bekleed door mensen die het uit overtuiging doen en niet voor het geld.
Omgekeerd betekent dit dat er nauwelijks meer arbeiders zullen zijn voor impopulaire en tot nu toe slecht betaalde banen, zoals schoonmaken, omdat niemand voor zijn levensonderhoud toiletten hoeft schoon te maken. Omgekeerd zal iemand die toiletten schoonmaakt handenwringend worden ontvangen op de arbeidsmarkt en er een fortuin mee verdienen. De lonen voor dergelijke banen zullen stijgen.
En wat gebeurt er als er geen arbeiders meer zijn om het "vuile werk" te doen? "Deze activiteiten worden gedreven in digitalisering en automatisering", zegt Pape, die het ziet als een aanjager van innovatie. "Hoe zit het met zelfreinigende toiletten?"
Als een verder gevolg voorspelt Pape dat uitbuitende bedrijven Oostenrijk zullen verlaten ("Wie wil daar eigenlijk werken?"). Bovendien zou de productie in dit land goedkoper kunnen worden, aangezien alle schakels in de waardeketen, van de baas tot de leverancier, al een inkomen hebben en lagere verkoopdoelstellingen nastreven.
De situatie in het onderwijs is dezelfde als op de arbeidsmarkt. "Mensen zullen niet bestuderen wat hen de beste kansen op werk biedt, maar wat hen het meest interesseert", zegt Pape. Een uitpuilende zaal met een spetterende archeologieprofessor zou dus best mogelijk zijn. Maar er zullen minder rechtenstudenten, bedrijfskundestudenten en geneeskundestudenten zijn. Hier dreigt echter stagnatie, omdat minder druk om geld te verdienen zou kunnen leiden tot minder belangstelling voor onderwijs. Volgens critici is het een signaal aan jongeren dat ze niet nodig zijn.

Financiering door hogere belastingen

Waar moet het geld voor de BGE vandaan komen? De moeilijke manier zorgt voor een verhoogde omzetbelasting tot 100 procent in plaats van de vorige 20 en XNUMX procent. Een prominent pleitbezorger van deze radicale variant is de Duitse ondernemer en oprichter van drogisterijketen dm, Götz Werner, die tegelijkertijd pleit voor afschaffing van alle andere belastingen. Het klinkt simpel, maar het is oneerlijk. Want een hoog btw-tarief treft zowel de rijken als de armen.
De ngo Attac, die pleit voor meer rechtvaardigheid in het economisch beleid, stelt een ander financieringsmodel voor. Het ubi kost ongeveer een derde tot de helft van het bruto binnenlands inkomen
product, d.w.z. tussen de 117 en 175 miljard euro. De meerderheid moet binnenkomen via hogere inkomstenbelastingen. Bij een inkomen van nul tot 5.000 euro zou dat tien procent zijn (nu nul procent) en vanaf 29.000 euro zou dat 55 procent zijn (in plaats van de huidige 42). Tussendoor verandert er met 25 tot 38 procent niets ten opzichte van ons huidige model. Dit leidt tot meer herverdeling tussen hoog- en laagverdieners. Daarnaast zou de vermogenswinstbelasting moeten worden verhoogd en erfbelasting en belasting op financiële transacties moeten worden ingevoerd. En als er nog iets ontbreekt, is er nog de verhoging van de omzetbelasting

Kritiek: minder prikkel om te werken

Terug in de werkplaats van de Katholieke Sociale Academie. Het geluidsniveau in de zaal is nu hoog, want de deelnemers zijn niet zomaar supporters. Kleine, verhitte debatten ontwikkelen zich snel. Critici counteren: "Iedereen zou er iets aan moeten doen als ze iets uit de pot halen" of "Dat steunt de Owezahrer nog meer."
Ook de KvK is kritisch over het UBI. Daar wordt een tekort aan arbeidskrachten verwacht. “Voor sommigen neemt het ubi de prikkel om te werken weg, voor anderen betekent het extreem hoge belastingen. De factor arbeid zou merkbaar duurder worden, waardoor lokale bedrijven veel van hun concurrentievermogen zouden verliezen', zegt Rolf Gleißner, plaatsvervangend hoofd van de sociaal-politieke afdeling. Bovendien zou een ubi immigratie kunnen aantrekken. "Dat zou de kosten voor de staat weer verhogen", zegt Gleißner
Zelfs de Arbeidskamer is niet enthousiast over het BGE, aangezien het ten koste gaat van de gerechtigheid. Het UBI maakt geen onderscheid tussen mensen die ondersteuning nodig hebben en degenen die dat niet doen. "Daarom zouden ook groepen die vanwege hun inkomens- en vermogenssituatie geen extra voordelen van het solidariteitssysteem nodig hebben, steun krijgen", schetst Norman Wagner van de afdeling Sociaal Beleid.
In tegenstelling tot ons huidige systeem van voorwaardelijke overdrachten, zou een UBI zonder uitzondering aan iedereen worden gegeven. Dit wekt geen afgunst, zoals bij werkloosheidsuitkeringen en minimuminkomens het geval is. Het idee van UBI kan echter niet van de ene op de andere dag worden geïntroduceerd. Volgens schattingen kan het twee tot drie generaties duren voordat we eraan gewend zijn en het aankunnen.

Initiatieven voor het basisinkomen

Referendum in Zwitserland – In 2016 stemden de Zwitsers in een referendum tegen een basisinkomen van 2.500 frank (ongeveer 2.300 euro) per maand. 78 procent was tegen. Reden voor de negatieve houding hadden twijfels over de financiering moeten zijn. Daarnaast ging de overheid ook tekeer tegen het UBI.

2.000 proefpersonen in Finland – Sinds begin 2017 hebben 2.000 willekeurig geselecteerde werkloze Finnen twee jaar lang een UBI van 560 euro per maand ontvangen. Minister-president Juha Sipilä wil mensen motiveren om werk te zoeken en meer in de lagelonensector te gaan werken. Bovendien kan er worden bespaard op het staatsbestuur, aangezien het Finse sociale systeem zeer complex is.

BGE loterij – De Berlijnse vereniging “Mijn basisinkomen” zamelt via crowdfunding donaties in voor een onvoorwaardelijk basisinkomen. Telkens wanneer er 12.000 euro wordt opgehaald, wordt deze verloot onder één persoon. Tot nu toe genoten 85 van dit voordeel.
mijn-basisinkomen.de

Foto / Video: Shutterstock.