სამხედრო ემისიები - უცნობი რაოდენობა

მარტინ აუერის მიერ

მსოფლიო სამხედროები სათბურის გაზების მნიშვნელოვან რაოდენობას გამოყოფენ. მაგრამ არავინ იცის ზუსტად რამდენი. ეს პრობლემურია, რადგან კლიმატის ცვლილებასთან საბრძოლველად საჭიროა სანდო ფაქტები და ციფრები. ერთი გამოძიება სულ კონფლიქტებისა და გარემოს ობსერვატორია დიდი ბრიტანეთის ლანკასტერისა და დურჰამის უნივერსიტეტებთან თანამშრომლობით აღმოაჩენს, რომ კიოტოსა და პარიზის კლიმატის შეთანხმებებში გათვალისწინებული ანგარიშგების მოთხოვნები აბსოლუტურად არასაკმარისია. სამხედრო ემისიები აშკარად გამოირიცხა 1997 წლის კიოტოს პროტოკოლიდან აშშ-ს მოთხოვნით. მხოლოდ 2015 წლის პარიზის შეთანხმების შემდეგ გახდა საჭირო სამხედრო ემისიების ჩართვა ქვეყნების გაერო-ს ანგარიშებში, მაგრამ სახელმწიფოების გადასაწყვეტია, ისინი - ნებაყოფლობით - ცალ-ცალკე შეატყობინებენ მათ. სიტუაციას კიდევ უფრო ართულებს ის ფაქტი, რომ UNFCCC (გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ჩარჩო კონვენცია კლიმატის ცვლილების შესახებ) სხვადასხვა სახელმწიფოს აკისრებს სხვადასხვა ანგარიშგების ვალდებულებებს მათი ეკონომიკური განვითარების დონის მიხედვით. 43 დანართში I (დანართი I) „განვითარებულად“ კლასიფიცირებული ქვეყნები (ევროკავშირის ქვეყნების და თავად ევროკავშირის ჩათვლით) ვალდებულნი არიან ყოველწლიურად განაცხადონ თავიანთი ეროვნული ემისიები. ნაკლებად „განვითარებულ“ (არა დანართი I) ქვეყნებს მხოლოდ ყოველ ოთხ წელიწადში ერთხელ უწევთ ანგარიშის წარდგენა. ეს ასევე მოიცავს უამრავ ქვეყნებს, რომლებსაც აქვთ მაღალი სამხედრო ხარჯები, როგორიცაა ჩინეთი, ინდოეთი, საუდის არაბეთი და ისრაელი.

კვლევამ შეისწავლა სამხედრო სათბურის გაზების ემისიების შესახებ ანგარიშგება UNFCCC-ის ფარგლებში 2021 წლისთვის. IPCC-ის მითითებების თანახმად, საწვავის სამხედრო გამოყენება უნდა იყოს მოხსენებული 1.A.5 კატეგორიაში. ეს კატეგორია მოიცავს ყველა გამონაბოლქვს საწვავიდან, რომელიც სხვაგან არ არის მითითებული. სტაციონარული წყაროებიდან ემისიები უნდა იყოს მოხსენებული 1.A.5.a ქვეპუნქტით და ემისიები მობილური წყაროებიდან 1.A.5.b ქვეპუნქტით, დაყოფილი საჰაერო მიმოსვლად (1.A.5.bi), საზღვაო ტრაფიკად (1.A. .5. b.ii) და "სხვა" (1.A.5.b.iii). სათბურის გაზების ემისიები უნდა იყოს მოხსენებული რაც შეიძლება დიფერენცირებული, მაგრამ აგრეგაცია დასაშვებია სამხედრო ინფორმაციის დასაცავად.

საერთო ჯამში, კვლევის მიხედვით, UNFCCC-ის ანგარიშები ძირითადად არასრულია, ზოგადად რჩება გაურკვეველი და შეუძლებელია ერთმანეთთან შედარება, რადგან არ არსებობს ერთიანი სტანდარტები.

შესწავლილი დანართ I 41 ქვეყნიდან (ლიხტენშტეინს და ისლანდიას თითქმის არ აქვთ სამხედრო ხარჯები და, შესაბამისად, არ შედიოდნენ), 31 ანგარიშები კლასიფიცირებულია, როგორც ძალიან დაბალი, დანარჩენი 10 ვერ შეფასდება. მონაცემების ხელმისაწვდომობა აღწერილია, როგორც „სამართლიანი“ ხუთ ქვეყანაში: გერმანიაში, ნორვეგიაში, უნგრეთში, ლუქსემბურგსა და კვიპროსში. სხვა ქვეყნებში ის კლასიფიცირდება როგორც ღარიბი ("ღარიბი") ან ძალიან ღარიბი ("ძალიან ღარიბი") (Tabelle).

ავსტრიაში არ იყო სტაციონარული ემისიები და 52.000 ტონა CO2e მობილური ემისიები. ეს კლასიფიცირებულია, როგორც "ძალიან მნიშვნელოვანი არასრულფასოვანი მოხსენება". ძირითადი მონაცემების ხელმისაწვდომობა შეფასდა, როგორც "ცუდი", რადგან დიფერენცირებული მონაცემები არ იყო მოხსენებული.

გერმანიამ დააფიქსირა 411.000 ტონა CO2e სტაციონარული გამონაბოლქვით და 512.000 ტონა CO2e მობილური ემისიებით. ეს ასევე კლასიფიცირებულია, როგორც "ძალიან მნიშვნელოვანი არასაკმარისი მოხსენება".

სამხედრო ობიექტებში ენერგიის მოხმარება და საწვავის მოხმარება თვითმფრინავების, გემების და სახმელეთო მანქანების ექსპლუატაციაში ხშირად განიხილება, როგორც სამხედრო ემისიების მთავარ მიზეზად. მაგრამ ევროკავშირისა და დიდი ბრიტანეთის შეიარაღებული ძალების კვლევამ აჩვენა, რომ ემისიების უმეტესობაზე პასუხისმგებელია სამხედრო აღჭურვილობის შესყიდვა და მიწოდების სხვა ჯაჭვები. ევროკავშირის ქვეყნებისთვის არაპირდაპირი ემისიები ორჯერ მეტია, ვიდრე პირდაპირი ემისიები შეაფასა, დიდი ბრიტანეთისთვის 2,6-ჯერ7. გამონაბოლქვი წარმოიქმნება ნედლეულის მოპოვების, იარაღის წარმოების, სამხედროების მიერ მათი გამოყენებისა და საბოლოოდ მათი განკარგვის შედეგად. და სამხედროები იყენებენ არა მხოლოდ იარაღს, არამედ სხვა პროდუქტების ფართო სპექტრს. გარდა ამისა, ძალიან ცოტა კვლევა ჩატარდა სამხედრო კონფლიქტების შედეგებზე. სამხედრო კონფლიქტებმა შეიძლება მასიურად გარდაქმნას სოციალური და ეკონომიკური პირობები, გამოიწვიოს პირდაპირი გარემოს ზიანი, შეაფერხოს ან აღკვეთოს გარემოს დაცვის ღონისძიებები და მიიყვანოს ქვეყნები დამაბინძურებელი ტექნოლოგიების გამოყენების გახანგრძლივებამდე. განადგურებული ქალაქების აღდგენამ შეიძლება გამოიწვიოს მილიონობით ტონა გამონაბოლქვი, ნანგრევების მოცილებიდან ახალი შენობებისთვის ბეტონის დამზადებამდე. კონფლიქტები ასევე ხშირად იწვევს ტყეების გაჩეხვის სწრაფ ზრდას, რადგან მოსახლეობას აკლია ენერგიის სხვა წყაროები, ანუ ნახშირორჟანგის დანაკარგები.

კვლევის ავტორები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ პარიზის კლიმატის მიზნების მიღწევა შეუძლებელია, თუ სამხედრო ოპერაცია ადრე გაგრძელდა. ნატომაც კი აღიარა, რომ უნდა შეამციროს მისი ემისიები. ამიტომ, სამხედრო ემისიები უნდა განიხილებოდეს COP27 ნოემბერში. როგორც პირველი ნაბიჯი, დანართი I-ის ქვეყნებს უნდა მოეთხოვონ თავიანთი სამხედრო ემისიების შესახებ მოხსენება. მონაცემები უნდა იყოს გამჭვირვალე, ხელმისაწვდომი, სრულად დიფერენცირებული და დამოუკიდებლად შემოწმებადი. დანართ I-ის არაწევრი ქვეყნები, რომლებსაც აქვთ მაღალი სამხედრო ხარჯები, ყოველწლიურად ნებაყოფლობით უნდა აცნობონ თავიანთი სამხედრო ემისიების შესახებ.

სათბურის გაზების ემისიები გამოითვლება ყველაზე ფართოდ გამოყენებული საერთაშორისო საანგარიშო ინსტრუმენტით სათბურის გაზის (GHG) პროტოკოლი, დაყოფილია სამ კატეგორიად ანუ „სკოპად“. სამხედრო ანგარიშგება ასევე უნდა შეესაბამებოდეს: მაშინ სფერო 1 იქნება ემისიები წყაროებიდან, რომელსაც უშუალოდ აკონტროლებს სამხედროები, 2 სფერო იქნება არაპირდაპირი ემისიები სამხედროების მიერ შეძენილი ელექტროენერგიიდან, გათბობითა და გაგრილებიდან, სფერო 3 მოიცავს ყველა სხვა არაპირდაპირ ემისიას, როგორც მიწოდების ჯაჭვებში ან კონფლიქტების ფონზე სამხედრო ოპერაციებით გამოწვეული. სათამაშო მოედნის გასათანაბრებლად, IPCC-მ უნდა განაახლოს სამხედრო ემისიების მოხსენების კრიტერიუმები.

კვლევა გვირჩევს, რომ მთავრობებმა მკაფიოდ უნდა აიღონ ვალდებულება შეამცირონ სამხედრო ემისიები. სანდო რომ იყოს, ასეთმა ვალდებულებებმა უნდა დააწესოს მკაფიო მიზნები სამხედროებისთვის, რომლებიც შეესაბამება 1,5°C სამიზნეს; მათ უნდა ჩამოაყალიბონ ანგარიშგების მექანიზმები, რომლებიც იქნება ძლიერი, შესადარებელი, გამჭვირვალე და დამოუკიდებლად დამოწმებული; სამხედროებს უნდა მიეცეს მკაფიო მიზნები ენერგიის დაზოგვის, წიაღისეული საწვავზე დამოკიდებულების შესამცირებლად და განახლებად ენერგიებზე გადასვლისთვის; შეიარაღების ინდუსტრიას ასევე უნდა დაენიშნოს შემცირების მიზნები. ეს უნდა იყოს რეალური შემცირების მიზნები და არა კომპენსაციის საფუძველზე დაფუძნებული წმინდა მიზნები. დაგეგმილი ღონისძიებები საჯარო უნდა იყოს და შედეგები ყოველწლიურად უნდა იყოს მოხსენებული. დაბოლოს, უნდა დაისვას საკითხი, თუ როგორ შეუძლია სამხედრო დანახარჯების და სამხედრო განლაგების შემცირებამ და ზოგადად განსხვავებულმა უსაფრთხოების პოლიტიკამ ხელი შეუწყოს ემისიების შემცირებას. კლიმატისა და გარემოს დაცვის საჭირო ღონისძიებების სრულად განსახორციელებლად, საჭირო რესურსებიც უნდა იყოს ხელმისაწვდომი.