O le Palemene o le EU i aso nei na palota tele (560 ioe, 43 leai ma 27 le auai) mo le EU e alu ese mai le Malosiaga Charter Treaty (ECT). O lona uiga o le EU o loʻo i luga ole laiga o le alu ese mai lenei feagaiga sili ona faʻafitauli. O le faaui i tua e tatau ona faʻamaonia mulimuli ane e le Fono a Europa, lea e faʻamoemoe e palota i ai ia Me. O le maliega e manatu e mautinoa.
Le fetaui ma fa'amoemoega o le tau a le EU ma le maliega o le tau i Pale
O le Energy Charter Treaty e tu'uina atu ai i kamupani fa'ato'aga le malosi e molia ai setete mo le faitau piliona e ala i se faiga fa'afa'amasinoga tutusa pe a fa'amata'u tulafono fou tau puipuiga o le tau a latou tupe mama (1). O le konekarate lea e faʻatapulaaina ai le lautele faatemokalasi mo gaioiga mo le tele o puipuiga o le tau ma lamatia ai le suiga o le malosi. Talu ai e le o fetaui ma sini o le tau a le EU ma le Paris Climate Agreement, e sefulutasi setete ua uma ona faʻasalalau pe ua maeʻa ona latou faʻamavae mai le ECT i le lua tausaga talu ai. (2)
O le a tumau pea Austria i se feagaiga tuai ma matautia?
Mo Attac Austria, o le faaiuga o aso nei a le EU Parliament o se manuia tele ma o se taunuuga o tausaga o faatauanauga a sosaiete lautele faavaomalo. Ua tatau nei i le EU ona fa'amautinoa o fa'amasinoga e ala i le fa'amasinoga tutusa e le aofia ai fo'i i isi feagaiga fa'afaigaluega.
Ae ui i lea, ua faitioina e Attac le Minisita o Tamaoaiga a Austria Martin Kocher, o ia - e ese mai i le Minisita o le Puipuiga o le Tau Leonore Gewessler - o loo faaauau pea ona lagolagoina le tumau o Austria i le ECT. "E matua manaʻomia le faʻamalieina e le Minisita o Tamaoaiga Kocher e alu ese mai lenei konekarate faʻamaʻi o le tau. A leai, o le a tumau Austria i se konekarate tuai ma matautia - i le faʻaaluina o le puipuiga o le tau ma tagata totogi lafoga, "o le faʻamatalaga lea a Theresa Kofler mai Attac Austria.
O le a le mea na palota i ai i le aso ma o le a le mea e sosoo ai?
O le faaiuga o aso nei e faatatau i se talosaga mai le Komisi o le EU e tatau i faalapotopotoga a le EU ma le EURATOM ona alu ese mai le Malosiaga Charter Treaty. Ua manatu le Komisi o le ECT e le ogatasi ma le tulafono a le EU, o ana faiga faavae ma tulafono o tupe teufaafaigaluega, ma lona malosi ma faamoemoega o le tau. O le talosaga a le Komisi na motusia ai le tele o masina talu ai ona ua tatala ai le avanoa mo setete o le EU e tumau ai i totonu o le feagaiga ae faʻatagaina isi (ma le EU atoa) e alu ese.
O tupe fa'afaigaluega o iai nei o le a fa'aauau pea ona puipuia i lalo ole Malosiaga Charter Treaty mo le 20 tausaga talu ona faaui i tua. Ae ui i lea, o loʻo faʻatalanoaina e le EU se maliliega e faʻatapulaʻa lenei avanoa.
(1) O nisi faʻataʻitaʻiga:
- I le 2021, na manaʻomia e kamupani koale Siamani RWE ma Uniper mai le malo Dutch 2,4 piliona piliona Taui mo mea ua faaleagaina ona o le taimi e faamuta ai le koale e oo atu i le 2030. Ua faamuta nei taualumaga uma e lua.
- I le 2022, na maua ai e le kamupani suauʻu Peretania Rockhopper i lalo o le konekarate Energy Charter 190 miliona Euro fa'atasi ai ma tului na maua ina ua fa'asaina e Italia le viliina i fafo.
- Ia Novema o le tausaga talu ai molia le kamupani suauu Klesch Group Holdings Limited le EU, Siamani ma Tenimaka i le itiiti ifo i le 95 miliona euros ona o lafoga sili atu tupe mama i le vaega malosi.
- O le kamupani malosi a Suiselani o le AET na amata taualumaga e faasaga i le faʻaumatiaina o le koale malosi a Siamani ia Oketopa.
(2) Sepania, Falani, Siamani, Netherlands, Slovenia, Polani, Luxembourg, Tenimaka, Aialani, Potukale ma Peretania Tele. Italia na faamavae mai le konekarate i le 2016.