Susanne Wolf
"Als het om de CO2-uitstoot gaat, baart een conventionele appel uit het Bodenmeergebied meer zorgen dan een biologische appel uit Nieuw-Zeeland."
Christian Pladerer, Ecologisch Instituut ÖÖI
Vrolijke koeien in de wei en pratende varkentjes: als je de reclame mag geloven, is lokale landbouw pure romantiek. Helaas is de waarheid anders: koeien worden gedegradeerd tot melkmachines met krachtvoer en selectief fokken. Miljoenen mannelijke kuikens worden elk jaar gedood omdat het niet rendabel is om ze groot te brengen. In de varkenshouderij zijn er altijd zulke grieven Vereniging tegen dierenfabrieken onthult regelmatig.
De term 'regionaal', die als waardevol en duurzaam wordt getransporteerd, verliest daardoor zijn geloofwaardigheid. Biologische producten presteren veel beter, maar zijn meestal duurder - biologisch vlees kost twee tot drie keer zoveel.
"De vraag beslist: veel mensen kopen alleen in op de prijs en erkennen de waarde van een voedingsmiddel niet meer", zegt Hannes Royer, biologische boer en voorzitter van de vereniging Land schept leven. "Wanneer ze echter kopen, beslissen consumenten over de productie en oorsprong van voedsel." In Oostenrijk besteedde slechts tien procent van het gezinsinkomen aan voedsel. "Een iPhone voor 700 Euro maakt het iemand snel", bekritiseerde Royer.
Boeren worstelen om te overleven
Maar is alles echt slecht in onze landbouw? Volgens het 2018 klimaatbeschermingsrapport van het Federale Milieuagentschap draagt de landbouw in Oostenrijk 10,3 procent bij aan CO2-emissies, inclusief biologische landbouw. "Het gaat ook over het helpen van lokale boeren", zegt Royer, erop wijzend hoe boeren worstelen om te overleven. "De wereldmarktomstandigheden zijn wreed, de vrije markt zet boeren onder enorme druk." De gemiddelde Oostenrijkse boer bezit 18-melkkoeien, velen gingen terloops werken. Om als niet-biologische boer van de zuivelindustrie te kunnen leven, hebt u 40-koeien nodig of zelfs meer, afhankelijk van de bedrijfsstructuur. Een heroverweging van dierenwelzijn en duurzaamheid vindt langzaam plaats, Oostenrijk loopt tenslotte voorop in de biologische landbouw in de EU met 20 procent van de biologische landbouw - maar veel biologische voedingsmiddelen zoals melk moeten worden geëxporteerd. "Kosten en inspanningen zijn hoger in de biologische landbouw, vandaar de hogere prijs van biologisch voedsel," legt Royer uit, eraan toevoegend: "Regionaal en biologisch zouden natuurlijk het optimale zijn. De landbouw zou echter niet in staat moeten zijn om aan de vraag van de Oostenrijkers te voldoen. "
Regionaal, biologisch of eerlijk?
Producten die uit verre landen worden geïmporteerd, worden op hun beurt bekritiseerd vanwege het brede transport. De ecobalans van een voedingsmiddel houdt rekening met de milieueffecten door productie, transport en gebruik. Maar ook hier is het cruciaal of een voedingsmiddel afkomstig is van conventionele of biologische landbouw: "Als het gaat om CO2-emissies, is een conventionele appel uit de regio Bodensee zorgwekkender dan een biologische appel uit Nieuw-Zeeland", zegt Christian Pladerer van de Instituut voor Ecologie. "Omdat de vrachtschepen enorme hoeveelheden vervoeren, is de CO2-impact van een enkele appel laag."
Bij de keuze tussen een conventionele lokale appel en een bio-appel die een lange weg heeft afgelegd, pleit Pladerer nog steeds voor de regionale variant, aangezien de ecologische balans geen rekening houdt met sociale aspecten zoals lokale arbeidsomstandigheden. Met veel voedingsmiddelen zoals sinaasappels of bananen worden arbeiders in de landen van het Zuiden uitgebuit.
Dit is duidelijk het geval bij aardbeien of asperges, die vlak voor het binnenlandse seizoen vaak in de schappen van supermarkten te vinden zijn. Volgens een studie van de VCÖ vervuilt een kilo asperges die per vliegtuig vanuit Zuid-Amerika worden aangevlogen het klimaat met bijna 17 kilo CO2, wat 280 keer zoveel is als asperges die in het seizoen uit de regio worden gekocht.
Eerlijke arbeidsvoorwaarden
Het Fairtrade-keurmerk garandeert kleine boeren een minimumprijs voor hun producten en langdurige handelsrelaties, verbiedt kinderarbeid en stimuleert vaak vrouwen in de coöperaties. "Eerlijke handel staat in de eerste plaats voor menswaardige werk- en leefomstandigheden", zegt Hartwig Kirner, directeur van Fairtrade Oostenrijk, "En alleen dan voor biologische landbouw.” In Oostenrijk is 70 procent van de Fairtrade-producten ook biologisch gecertificeerd. “Niet alle kleine boeren kunnen het zich veroorloven om over te stappen op biologische landbouw omdat het duurder en complexer is. De vraag is er ook niet altijd.”
Over arbeidsomstandigheden gesproken: ook in Oostenrijk worden ongeschoolde arbeiders uitgebuit in de landbouw. Tijdens het oogstseizoen is het op veel Oostenrijkse boerderijen gebruikelijk om oogstwerkers uit naburige EU-landen in dienst te nemen.
"Uitbuiting is meer regel dan uitzondering, of het nu om biologische of conventionele landbouw gaat", zegt Lilla Hajdu van productievakbond PRO-GE in Burgenland. "Er worden specifiek werknemers geselecteerd die geen Duits spreken - maar vaak overgekwalificeerd zijn."
Alternatieve voerbakken
Eten Coops zijn winkelgemeenschappen waarvan de leden gezamenlijk de aankoop van biologisch voedsel organiseren met regionale boeren. "In principe zijn eerlijke arbeidsvoorwaarden voor loonarbeid voor alle voedselbedrijven een belangrijk criterium bij de selectie van leveranciers," zei een woordvoerder van Foodcoop. Alle bekende bedrijven zouden echter vaste werknemers hebben die elk seizoen meerdere jaren in dienst zijn, meestal uit Tsjechië, Slowakije en Hongarije.
De Ochsenherz Gärtnerhof is een gezamenlijk georganiseerde Demeter-boerderij in Gänserndorf. Het model voor deze economische vorm is de Community Supported Agriculture (CSA) uit de VS. In heel Oostenrijk zijn er momenteel 26-boerderijen, die zijn georganiseerd volgens het solidariteitsbeginsel. Op het Gärtnerhof Ochsenherz bijvoorbeeld financieren en ondersteunen 300-mensen als oogstpartijen de teelt en verzorging van de groenten, waarmee de tuinders de hele gemeenschap voorzien. "De meesten van ons zijn Oostenrijks en een Roemeens echtpaar in dienst - maar het hele jaar door", zegt Monika Mühr van het hart van Gela os.
Hands off: 4 tips om u veilig te houden!
Producten met palmolie - Gemiddeld bevat elk tweede voedingsproduct palmolie: in koekjes, spreads, eindproducten, maar ook in wasmiddelen, cosmetica en agrobrandstoffen. Voor palmolieplantages, vooral in Indonesië, worden grote delen van het regenwoud gekapt en venen droog. De impact op klimaatverandering is enorm: Indonesië staat momenteel op de derde plaats van de landen met de hoogste CO2-uitstoot, achter de VS en China. En ook de dierenwereld wordt getroffen: vooral Orang-oetans en Sumatra Tigern worden beroofd door het opruimen van het regenwoud van de Lebensraum. Alternatieven zijn producten met huisoliën zoals zonnebloemolie of koolzaadolie.
Pas op voor keurmerken zoals de Roundtable for Sustainable Palm Oil (RSPO), Marine Stewardship (MSC) of Rainforest Alliance (RA): Ze beloven duurzaamheid, maar worden door onder meer Greenpeace als onbetrouwbaar aangemerkt.
Drankjes uit plastic flessen, vooral mineraalwater: plastic wordt gemaakt van aardolie en plastic afval vervuilt ons milieu. Uit vergelijkende tests is gebleken dat Oostenrijks leidingwater in sommige gevallen zelfs meer mineralen bevat dan gewoon mineraalwater.
Vlees van conventionele landbouw: bio-industrie, antibiotica, methaan, vernietiging van regenwoud door geïmporteerde soja. Dit zijn slechts enkele van de trefwoorden die horen bij de conventionele dierlijke productie. Het alternatief is vlees van lokale biologische boerderijen.
Foto / Video: Shutterstock.
