Sonja Bettel
"Buen vivir gaat over materiële, sociale en spirituele bevrediging voor alle leden van een gemeenschap die niet ten koste van anderen kunnen gaan en niet ten koste van natuurlijke hulpbronnen."
Tien jaar geleden heeft de financiële crisis de wereld geschokt. De ineenstorting van een opgeblazen hypotheekmarkt in de VS resulteerde in miljarden verliezen bij grote banken, gevolgd door een wereldwijde economische inzinking en overheidsfinanciën in veel landen. De euro en de Europese Monetaire Unie raakten in een diepe vertrouwenscrisis beland.
Velen beseften ten laatste in 2008 dat ons heersende financiële en economische systeem op een compleet verkeerd pad is. Degenen die de Grote Depressie veroorzaakten, werden "gered", geplaatst onder een "beschermend scherm" en kregen bonussen. Degenen die hun negatieve effecten voelden, werden "gestraft" door bezuinigingen op sociale uitkeringen, banenverlies, verlies van huisvesting en gezondheidsbeperkingen.
Buen Vivir - samenwerking in plaats van concurrentie
"In onze vriendschap en alledaagse relaties doen we het prima als we menselijke waarden naleven: vertrouwen opbouwen, eerlijkheid, luisteren, empathie, waardering, samenwerking, wederzijdse hulp en delen. De "vrije" markteconomie daarentegen is gebaseerd op de basiswaarden van winst en concurrentie ", schrijft Christian Felber in zijn 2010-boek" Gemeinwohlökonomie. Het economische model van de toekomst. "Deze tegenstrijdigheid is niet alleen een vlek in een complexe of multivalente wereld, maar een culturele catastrofe. Hij verdeelt ons als individuen en als een samenleving.
De algemene goede economie verwijst naar een economisch systeem dat het algemeen welzijn bevordert in plaats van winst, concurrentie, hebzucht en jaloezie. Je zou ook kunnen zeggen dat ze streeft naar een goed leven voor iedereen, in plaats van luxe voor enkelen.
Het "goede leven voor iedereen" is de afgelopen jaren een term geworden die op verschillende manieren wordt gebruikt. Terwijl sommigen zeggen dat je meer tijd moet nemen en van je leven moet genieten, misschien wat meer afval wilt scheiden en Café Latte mee wilt nemen in de herbruikbare beker, begrijpen de anderen een radicale verandering. Dit laatste is beslist het opwindender verhaal, omdat het teruggaat naar het inheemse Latijns-Amerika en naast zijn politieke en sociaaleconomische belang ook een spirituele achtergrond heeft.
"Het gaat over het bouwen van een solidaire en duurzame samenleving in een institutioneel kader dat het leven garandeert."
Goed leven voor iedereen of Buen Vivir?
Latijns-Amerika is gevormd door kolonialisme en onderdrukking, opgelegd "ontwikkeling" en neoliberalisme in de afgelopen eeuwen. 1992, 500 Jaren nadat Christopher Columbus Amerika ontdekte, begon er een beweging van nieuwe waardering voor inheemse volkeren, zegt politicoloog en Latijns-Amerikaanse expert Ulrich Brand. Terwijl 2005 in Bolivia de presidentsverkiezingen won met Evo Morales en 2006 in Ecuador, met Rafael Correa 'weggegaan' kandidaten en nieuwe progressieve allianties vormden, zijn ook de inheemse bevolking erbij betrokken. Nieuwe grondwetten moeten een nieuwe start maken nadat autoritaire regimes en economische uitbuiting duidelijk zijn. Beide landen nemen in hun grondwet het concept 'goed leven' op en zien in de natuur een onderwerp dat rechten kan hebben.
Bolivia en Ecuador verwijzen hier naar de inheemse, dus niet-koloniale traditie van de Andes. Specifiek wordt verwezen naar de Quechua woord "Sumak Kawsay" (uitgesproken sumak Kaušai) dat "Buen vivir" Spaanse dan of "vivir bien" wordt vertaald. Het gaat om materiële, sociale en geestelijke tevredenheid voor alle leden van een gemeenschap die niet ten koste van anderen kan gaan en niet ten koste gaat van natuurlijke hulpbronnen. De preambule van de Ecuadoraanse grondwet spreekt van samenleven in verscheidenheid en harmonie met de natuur. In zijn boek Buen Vivir legt Alberto Acosta, voorzitter van de constituerende vergadering van Ecuador, uit hoe het tot stand kwam en wat het betekent. Het concept van het "goede leven" moet niet "beter leven" te verwarren, verduidelijkt hij, "want de laatste is gebaseerd op een onbeperkt materiële vooruitgang geboekt." Integendeel, het is een kwestie 'een zorgzame en duurzame samenleving bouwen binnen een institutioneel kader die het leven beveiligt. "
In tegenstelling tot Alberto Acosta was het maar zeker verdwenen President Rafael Correa aan de ontwikkeling in de westerse, liberale economische zin, dat een breuk die het gevolg tussen de twee, Johannes Waldmüller verteld. De Oostenrijker woont al tien jaar in Latijns-Amerika en doet onderzoek naar politiek en internationale betrekkingen aan de Universidad de Las Americas in de Ecuadoraanse hoofdstad Quito. Uiterlijk Correa was nog steeds versierd met "buen vivir" en de bescherming van het milieu, op hetzelfde moment, was er onderdrukking van de inheemse volkeren (in Ecuador alleen 20 procent van de bevolking), een voortzetting van de "extractivism", dat wil zeggen de exploitatie van Natuurlijke hulpbronnen, de vernietiging van biodiversiteitsparken voor de teelt van sojabonen of infrastructuurprojecten en de vernietiging van mangrovebossen voor garnalenkwekerijen.
Voor de mestiezen, de afstammelingen van Europeanen en de inheemse bevolking, betekent "buen vivir" een goed leven zoals de mensen in het westen, dat wil zeggen in de geïndustrialiseerde landen, zegt Ulrich Brand. Zelfs jonge Indiërs zouden doordeweeks in de stad wonen, hun werk doen, een spijkerbroek dragen en mobiele telefoons gebruiken. In het weekend keren ze terug naar hun gemeenschap en onderhouden ze de tradities daar.
Voor Ulrich Brand is het heel interessant hoe de individualiteit die de moderniteit ons heeft gebracht in een productieve spanning met het communitaristische denken van de inheemse bevolking, waar vaak geen woord voor 'mij' is. Hun zelfbegrip van plurinationaliteit, die op een niet-autoritaire manier verschillende levenservaringen, economieën en rechtsstelsels erkent, is iets dat we van Latijns-Amerika in Europa kunnen leren, vooral met betrekking tot de huidige migratie.
"Het zou ongelooflijk belangrijk zijn om door te gaan met het verkennen van de 'buen vivir' en de rechten van de natuur ', zegt Johannes Waldmüller. Hoewel de "buen vivir", gepropageerd door de staat in Ecuador, nu door de inheemse bevolking als verdacht wordt beschouwd, heeft dit interessante discussies op gang gebracht en geleid tot een terugkeer naar de "Sumak Kawsay". Latijns-Amerika zou dus - in combinatie met de ideeën van de gemeenschappelijke goede economie, degrowth, transitie en postgroei-economie - als een plaats van utopische hoop kunnen dienen.
Buen Vivir: Sumak Kawsay en Pachamama
"Sumak kawsay" letterlijk vertaald vanuit het Quechua betekent "mooi leven" en is een centraal principe in de leefomgeving van de inheemse volkeren van de Andes. De term werd voor het eerst geschreven in sociaal-antropologische proefschriften in de 1960 / 1970-jaren, zegt politicoloog Johannes Waldmüller, die in Ecuador woont. Rond het jaar 2000 werd hij een politieke term.
Traditioneel is 'sumak kawsay' onlosmakelijk verbonden met landbouw. Dit betekent bijvoorbeeld dat elk gezin van de andere tijdens het zaaien en oogsten, moet helpen bouwen van een huis, enz., Om gezamenlijk te werken irrigatiesystemen en na het werk en samen eten. "Sumak kawsay" heeft overeenkomsten met waarden in andere inheemse gemeenschappen, zoals de Maori in Nieuw-Zeeland of de Ubuntu in Zuid-Afrika. Ubuntu betekent letterlijk: "Ik ben omdat we zijn", legt Johannes Waldmüller uit. Maar ook in Oostenrijk, bijvoorbeeld, het vroeger gebruikelijk om voor familieleden en buren helpen elkaar en deelt de vruchten van de arbeid of gesteund elkaar wanneer iemand in nood. De ongelooflijke hulp van het maatschappelijk middenveld tijdens de grote beweging van vluchtelingen 2015 / 2016 of nieuwe platforms voor burenhulp zoals "Vraag naast de deur" om te laten zien dat het gevoel van gemeenschap bestaat nog steeds en is slechts tijdelijk begraven door de individualisering.
In de politieke retoriek van Bolivia is een tweede term interessant: "Pachamama". Meestal wordt het vertaald als "Moeder Aarde". De regering van Bolivia heeft zelfs die van de 22 behaald. April werd uitgeroepen tot "de dag van Pachamama" door de Verenigde Naties. "Pacha" betekent niet "aarde" in de westerse zin, maar "tijd en ruimte". "Pa" betekent twee, "cha" -energie, vult Johannes Waldmüller aan. "Pachamama" maakt duidelijk waarom het "goede leven" in de zin van de inheemse bevolking van de Andes niet moet worden beschouwd zonder zijn spirituele component. Want 'Pacha' is een ambigue term die zich richt op de totaliteit van het zijn, die niet lineair maar cyclisch is.
Foto / Video: Shutterstock.
