ማርቲን አውየር
በ1987 አካባቢ አስፋፊዬ ስለ አዳዲስ ፕሮጀክቶች ለመወያየት ስጎበኘው ሲጠይቀኝ መሆን አለበት፡- “ስለ ተከታታዮቻችን የህይወት ታሪክ ስለ ሄንሪ ዴቪድ ቶሮ መጻፍ አትፈልግም?” የቶሮውን “ዋልደን ወይም ዘ በአለም ውስጥ ህይወት ". ደኖች" እና "ለመንግስት አለመታዘዝ ግዴታ ላይ" እና በደስታ ተስማሙ.
ከሁለት ሳምንት በኋላ እንዲህ የሚል ደብዳቤ ደረሰኝ:- “በጣም አዝናለሁ፣ ለቶሮ ለሌላ ሰው ቃል እንደገባሁ ረሳሁ። በምትኩ ስለ ዣን ሄንሪ ፋብሬ መጻፍ ትፈልጋለህ?”
መልሼ ጻፍኩ፡- “ዣን ሄንሪ ፋብሬ ማን ነው?”
ስለዚህ ለማወቅ ተነሳሁ። ከሴት ጓደኛዬ ጋር በመኪና ወደ ደቡብ ፈረንሳይ፣ ከብርቱካን አሥር ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ወደምትገኘው ሴሪግናን ትንሽ ማህበረሰብ ሄድኩ። እዚያ አስደናቂውን የአካባቢውን ወይን ጠጣን እና ሌላ ምንም ነገር ስለሌለ በቀድሞው ቤተመንግስት ውስጥ መኖር ነበረብን ከስድስቱ ክፍሎች ውስጥ አንዱን ብቻ ማግኘት የምትችልበት ሁኔታ እዚያ ባለው አስደናቂ የፈረንሳይ ምግብ እንድትደሰት።
አሜከላ እና ነፍሳቶች የሞላባት ባድማ መሬት
በሴሪግናን ታዋቂው "ሀርማስ" ነበር፡- “በረሃማ፣ በፀሐይ የተቃጠለች፣ ለኩርንችላና ለቆዳ ለነፍሳት ምቹ የሆነች፣ ፋብሬ ከ1870 ዓ.ም ጀምሮ እስከ እለተ ሞቱ ድረስ በ1915 ዓ.ም. የመታሰቢያ ሥራውን ትልቁን ክፍል ሠራ፡- “Souvenirs Entomologiques”፣ “የኢንቶሞሎጂስት ማስታወሻዎች” ጽፏል። ይህንን ሥራ በቀድሞው ቤት ውስጥ በተዘጋጀው ሙዚየም ውስጥ በወረቀት ወረቀት ላይ ገዛሁ. ጠንካራ ሽፋን መስጠት አልቻልኩም። ይህ መፅሃፍ ለፋብሬ የህይወት ታሪክ በጣም አስፈላጊው ምንጭ ነበር ምክንያቱም እኚህ አስተዋይ ሳይንቲስት ምሁራዊ ድርሳናት አልፃፉም ይልቁንም ከነፍሳት ጋር ስላደረጋቸው ጀብዱዎች በታሪኮች መልክ ዘግበዋል ፣ይህም ሙከራውን ያከናወነበትን የመሬት አቀማመጥ እና ብዙ ጊዜ አስቸጋሪ የሆነውን የኑሮ ሁኔታዎች , ይህም የምርምር ሥራውን ለረጅም ጊዜ እንቅፋት ሆኖበታል.
ሆኖም፣ የፈረንሳይኛ እውቀቴን ያገኘሁት በጥቂት የእረፍት ጊዜያት ነው። በመዝገበ-ቃላት በመታገዝ በእነዚህ አሥር ጥራዞች እና በዘመኑ ሰዎች የተጻፉትን የፈረንሳይ የህይወት ታሪኮችን በትጋት ሠራሁ። ያኔ የመጨረሻዎቹን አምስት ጥራዞች በደንብ ማንበብ ቻልኩ።
ድሆች በድህነት ውስጥ ለመኖር እንዴት ማኅበራዊ ተደርገው ይወሰዳሉ
ዣን ሄንሪ ፋብሬ የተወለደው በ 1823 ከድሆች ገበሬዎች በሬው ሩዌርጅ ገጠራማ አካባቢ ማለትም ገና ለገና ሶስት ቀናት ሲቀረው ነበር። የእውቀት ጥማት ቀድሞ ነቅቷል፣ነገር ግን ገና የአራት አመት ልጅ እያለ፣በኩሬው ላይ ዳክዬ በመንከባከብ ያገኘውን ግኝት መልሶ ሲያመጣ -ጥንዚዛ፣ ቀንድ አውጣ ዛጎሎች፣ቅሪተ አካላት -በእንደዚህ አይነት የማይጠቅሙ ነገሮች ኪሱን እየቀደደ የእናቱን ቁጣ ቀስቅሷል። . ጥንቸሎችን ለመመገብ ቢያንስ እፅዋትን ቢሰበስብ! ጎልማሳው ዣን-ሄንሪ የእናቱን አመለካከት ተረድቷል፡ ልምድ ድሆችን ሁሉንም ኃይላቸውን በህልውና ላይ ከማተኮር ይልቅ ከፍ ባሉ ነገሮች ላይ ለማሰብ መሞከር ብቻ ጉዳት እንደሚያመጣ አስተምሯል። ቢሆንም, አንድ ሰው ይህን መቀበል የለበትም.
ከአንደኛ ደረጃ ትምህርት በኋላ በነፃ ኮሌጅ መከታተል ችሏል እና በምላሹም በቤተመቅደስ ውስጥ የመዘምራን ልጅ ሆኖ አገልግሏል። በተደረገ ውድድር የመምህራን ማሰልጠኛ ኮሌጅ የነፃ ትምህርት ዕድል አግኝቷል። ብዙም ሳይቆይ ደሞዙ “ለሽምብራና ለትንሽ ወይን” የሚበቃበት የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርት ቤት ሥራ አገኘ። ወጣቱ መምህሩ አብዛኞቹ ከገጠር የመጡ ለተማሪዎቹ ምን ሊጠቅም ይችላል ብሎ በማሰብ የግብርናውን ኬሚስትሪ አስተምሯቸዋል። ከትምህርቶቹ በፊት አስፈላጊውን እውቀት አግኝቷል. ተማሪዎቹን ጂኦሜትሪ ለማስተማር ከቤት ውጭ ወሰደ፣ ማለትም የመሬት ጥናት። የሞርታር ንብ ማር እንዴት ማግኘት እንደሚቻል ከተማሪዎቹ ተምሯል እና ከእነሱ ጋር ፈልጎ መክሰስ ወሰደ። ጂኦሜትሪው በኋላ መጣ.
አስከፊ የሆነ ግኝት ከዳርዊን ጋር ጓደኝነትን ያመጣል
ከአንድ ቀን ወደ ሌላው ከወጣት ሚስቱ ጋር ይኖር ነበር፤ ከተማዋ ብዙ ጊዜ በደመወዝ ወደ ኋላ ትቀር ነበር። የመጀመሪያ ልጇ ከተወለደ በኋላ ብዙም ሳይቆይ ሞተ። ወጣቱ መምህር የአካዳሚክ ድግሪውን ለማግኘት ከፈተና በኋላ በግትርነት የውጭ ፈተና ወሰደ። ለዶክትሬት ዲግሪያቸው፣ በወቅቱ የኢንቶሞሎጂ ፓትርያርክ ሊዮን ዱፉር ስለ Cerceris የአኗኗር ዘይቤ፣ ስለ knot ተርብ መጽሐፉን አጥንቷል። ከመሬት በታች ባለው ጎጆአቸው ውስጥ ዱፉር ከቡፕሬስቲስ ፣ የጌጣጌጥ ጥንዚዛዎች ትናንሽ ጥንዚዛዎችን አግኝተዋል። ተርብ ለልጆቻቸው ምግብ አድርገው ይይዛቸዋል። እንቁላሎቿን ትጥላለች እና የተፈለፈሉት ትሎች ጥንዚዛውን ይበላሉ. ነገር ግን የሞቱ ጥንዚዛዎች ሥጋ ትሎች እስኪበሉት ድረስ ትኩስ የሆነው ለምንድነው?
ዱፉር ተርብ በመውደቁ አማካኝነት መከላከያ እየሰጣቸው እንደሆነ ጠረጠረ። ፋብሬ ጥንዚዛዎቹ በትክክል እንዳልሞቱ አወቀ። የእንቆቅልሽ መፍትሄው፡- ተርብ መርዙን በትክክል ወደ እግሮቹ እና ክንፎቹ በሚያንቀሳቅሰው የነርቭ ማእከል ውስጥ አስገባ። ጥንዚዛዎቹ ሽባ ብቻ ነበሩ፣ ትሎቹም ሕያው ሥጋን እየበሉ ነበር። ትክክለኛዎቹን ጥንዚዛዎች መምረጥ, ትክክለኛውን ቦታ መወጋት, ተርብ የተወለደበት ነገር ነበር. ፋብሬ ከአንድ አመት በኋላ በ1855 የታተመውን ማስታወሻ ለዩኒቨርሲቲው ላከ። ከኢንስቲትዩት ፍራንሷ ሽልማት እና በዳርዊን ዝርያ ዝርያ ላይ መጠቀስ አስችሎታል። ዳርዊን “ዋና ታዛቢ” ብሎ ጠራው እና ዳርዊን እስኪሞት ድረስ ሁለቱ በደብዳቤ ቆይተዋል። ዳርዊንም ፋብሬን አንዳንድ ሙከራዎችን እንዲያደርግለት ጠየቀው።
በዝግመተ ለውጥ ጽንሰ-ሐሳብ ውስጥ ክፍተቶች
ፋብሬ ዳርዊንን በጣም ከፍ አድርጎ ይመለከተው ነበር፣ የዝግመተ ለውጥ ጽንሰ ሐሳብ ግን አላሳመነውም። እሱ ጥልቅ ሃይማኖተኛ ነበር፣ ነገር ግን ከመጽሐፍ ቅዱስ ጋር ሳይሆን በሳይንሳዊ መንገድ የተሟገተው የዳርዊንን ንድፈ ሐሳብ በመቃወም ነው፣ ክፍተቶቹን ያመለከተው፣ በተለይም የዳርዊን ግምት በዘር የሚተላለፍ መሆኑን ነው።
ነገር ግን የፋብሬን ስራ ካነበቡ, ስለ ነፍሳት ዝርያዎች ልዩነት መግለጫዎች, በአይነቱ መካከል ስላለው ግንኙነት እና ሽግግር ግልጽ የሆነ ሀሳብ ያገኛሉ. የተለያዩ የአረም ዝርያዎች የሚያድኑት የኖት ተርቦች ዝርያዎች አንድ የጋራ ቅድመ አያት የጥንዚዛን ቅድመ አያት ማደን አለበት ብለው አይናገሩምን? በሽተኛው ታዛቢው የገለጻቸው የንቦች ዝርያዎች ሙሉ በሙሉ በብቸኝነት ባህሪ እና በማር ንብ ውስብስብ የፖለቲካ ስርዓት መካከል ያሉትን ሁሉንም የሽግግር ደረጃዎች አያሳዩምን?
"አንተ ሞትን ይመረምራል, ህይወትን እመረምራለሁ"
የፋብሬ ጥናት ተገዢዎቹን በመከፋፈል እና በማውጣት ላይ ሳይሆን ይልቁንም አኗኗራቸውን እና ባህሪያቸውን በተፈጥሮ አካባቢያቸው መመልከት ነበር። በሚያቃጥል የበጋ ሙቀት ውስጥ ለሰዓታት በጠንካራው ምድር ላይ ተኝቶ ጎጆ ሲሰራ ማየት ይችላል። ይህ ሙሉ በሙሉ አዲስ ሳይንሳዊ አቀራረብ ነበር: "አንተ ሞትን ታጠናለህ, ህይወትን አጠናለሁ" ሲል ጽፏል.
ነገር ግን ነፍሳቱን በተንኮል ለተቀየሱ ሙከራዎች አስገዛቸው፡ ጋይሮስኮፕ ተርብ በእግሮቹ የከርሰ ምድር ምንባብ ይቆፍራል። በመጨረሻው ላይ ዝንቦችን እና ዝንቦችን ያለማቋረጥ ማሟላት የሚኖርባትን እጮች የመራቢያ ዋሻ ትፈጥራለች። ለማደን ከበረረች መግቢያውን በድንጋይ ትዘጋለች። ምርኮውን ይዛ ከተመለሰች በቀላሉ መግቢያውን እንደገና ታገኛለች። ፋብሬ ምንባቡን እና የመራቢያ ክፍሉን ለመክፈት ቢላዋ ተጠቅሟል። ተርብ መግቢያውን ለማግኘት ሞከረ, መግቢያው ያለበት ቦታ ላይ ቆፈረ, ምንባቡ ከፊት ለፊቱ ክፍት መሆኑን አላወቀም. በፍለጋዋ ወቅት እሷም ወደ መራቢያ ክፍል ውስጥ ሮጣለች, ነገር ግን መመገብ የነበረባትን እጭ ስላላወቀች ረገጠው. መግቢያውን እስክትገልጽ ድረስ ቀጥሎ ምን ማድረግ እንዳለባት አታውቅም እና እጮቹን መመገብ አልቻለችም.
ዳርዊን ለነፍሳቱ ትንሽ የማሰብ ችሎታ ሰጥቷቸው ነበር። ነገር ግን ፋብሬ ተገንዝቧል:- “ይህ ባህሪ በደመ ነፍስ ውስጥ ያሉ ድርጊቶች ሰንሰለት ብቻ ነው, አንደኛው ሌላኛውን ያስከትላል, በቅደም ተከተል በጣም ከባድ የሆኑ ሁኔታዎች እንኳን ሊገለበጡ አይችሉም. እነዚህ ጉረኖዎች ብዙም ሳይቆይ ሞቱ, እና እጮቹ አብረዋቸው. እጮቹ ግርዶሹን እንዴት እንደሚበሉ በጣም የተለየ ፅንሰ-ሀሳብ ነበራቸው በመጀመሪያ ስብ, ከዚያም የጡንቻ ሕዋስ, እና በመጨረሻው ላይ ብቻ የነርቭ ገመዶች እና ጋንግሊያ. በሌላ ግርዶሽ የአመጋገብ ስርዓታቸው አልሰራም እና ያለጊዜው ገደሉት።
"ልክ እንደ የኦርጋኒክ ዝርዝሮች, ምናልባትም ከእነዚህ የተሻለ, በተወሰኑ የተወሰኑ ህጎች መሰረት ለመገንባት የሚያሽከረክሩት የነፍሳት አካላት በ'ዝርያዎች' ስም አንድ ላይ እንሰበስባለን."
የሰዎች አስተማሪ
በ 1867 ናፖሊዮን III የትምህርት ሚኒስትር ወሰደ. ታዋቂ የትምህርት እና የሴቶች ትምህርት ፕሮግራም ተጀመረ። ፋብሬ በአቪኞን የማታ ትምህርቶችን መስጠት ጀመረ። የሴቶች ልጆች ትምህርት በካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ላይ እሾህ ነበር። እና ፋብሬ በልጃገረዶች ኮርሱ ውስጥ ስለ ማዳበሪያ አንድ ነገር ሲነግራቸው - ማለትም ስለ አበባዎች ማዳበሪያ - ለጠንካራ የሥነ ምግባር ጠባቂዎች በጣም ነበር. ሥራውን እና አፓርታማውን አጣ.
ነገር ግን ይህ በእንዲህ እንዳለ ፋብሬ ጥቂት የመማሪያ መጽሃፎችን ጽፎ ነበር, እና አሁን በቁም ነገር አስቀምጧል እና ብዙም ሳይቆይ ተሳክቶለታል. ለኦፊሴላዊው ሥርዓተ ትምህርት መጻሕፍትን ጽፏል፣ ነገር ግን እንደ “መንግሥተ ሰማይ”፣ “ምድር”፣ “የአጎቴ ጳውሎስ ኬሚስትሪ”፣ “የእንጨት መዝገብ ታሪክ” ላሉ ርእሰ ጉዳዮችም ጭምር። አላማው ሙሉነት እንጂ መለያየት አይደለም። ልጆች ብዙውን ጊዜ የሚሠሩትን የላይኛው ክፍል በመጠቀም ምድር በራሷና በፀሐይ ዙሪያ የምትዞርበትን ሁኔታ ገልጿል። ለህፃናት እና ለወጣቶች የመጀመሪያዎቹ ልብ ወለድ ያልሆኑ መጽሃፎች ነበሩ. ከእነዚህ መጻሕፍት በሚያገኘው ገቢ ሥራውን በመተው ሙሉ በሙሉ በምርምር ሥራው መሥራት ቻለ።
“የቅርሶች ኢንቶሞሎጂኮች”
እንዲሁም ማንኛውም ብሩህ የአስራ አራት አመት ልጅ ሊረዳቸው በሚችል መልኩ ሳይንሳዊ ጽሑፎቹን ጻፈ። የመታሰቢያ ዕቃዎች የመጀመሪያው ጥራዝ የታተመው በ 1879 በ 56 ዓመቱ ነበር. በ 1907 በ 84 ዓመቱ አሥረኛውን አሳተመ. ይህ አስራ አንደኛው መከተል ነበረበት, ነገር ግን ጥንካሬው በቂ አልነበረም. እ.ኤ.አ. በ 1910 ልጁ ጳውሎስ እንደ ተባባሪው ያነሳቸውን ብዙ ፎቶግራፎች የሚያሳይ በ1913 የወጣውን የመጨረሻ እትም ለማዘጋጀት ወሰነ።
ስራው የሳይንቲስቶችን ብቻ ሳይሆን እንደ ሞሪስ ማይተርሊንክ፣ ኤድመንድ ሮስታንድ እና ሮማይን ሮልላንድ ባሉ ገጣሚዎችም አድናቆትን አትርፎለታል። ቪክቶር ሁጎ “የነፍሳት ሆሜር” ብሎ ጠራው። ንጽጽሩን የሚያረጋግጡት ይህ መጽሐፍ የያዘው አሳዛኝ የፍቅር ታሪኮችና የጀግንነት ገድሎች ብቻ አይደሉም። የህይወት ሙላት በስራው ውስጥ ነው, የዱር ውበቱ. እርግጥ ነው፣ ፕሮቬንካሎች የዘፈኑት የእናቶች የጀግንነት መዝሙር እንጂ፣ ግሪኮች እንደጻፉት ተዋጊዎቹ በራሳቸው ዓይነት ላይ የሚዘምሩት አይደለም።
ሥራው በአንዳንድ የአካዳሚክ ዓለም ተወካዮች ውድቅ ተደርጓል: "በሳይንሳዊ" አልተጻፈም እና የአጻጻፍ ንድፍ ለሳይንሳዊ ስራ ተገቢ አይደለም.
ዘግይቶ ክብር
እ.ኤ.አ. በ 1911 ዘመቻ እሱን ለኖቤል ሽልማት መሾም ጀመረ ፣ ግን ኢንስቲትዩት ፍራንሴይስ ቀድሞውኑ ሌላ እጩ ነበረው። ገጣሚው ሚስትራል እራሱ የኖቤል ተሸላሚ ሆኖ የመመረጥ መብቱን በቀጣዩ አመት ተጠቅሟል። ያለ ስኬት። የመማሪያ መጽሃፎቹ መሸጥ አቆሙ እና ፋብሬ ለዕለት እንጀራው ትግሉን መቀጠል ነበረበት። ሚስትራል “በማቲን” ላይ “በረሃብ የሚሞተው ሊቅ” በሚል ርዕስ አንድ መጣጥፍ አሳትሟል። ውጤቱም የልገሳ ጎርፍ ነበር። እሱ በጓደኞቹ እርዳታ በእድሜ እና በሟች ሁለተኛ ሚስቱ ሀዘን ውስጥ ሆኖ እያንዳንዱን መዋጮ መልሷል እና ማንነቱ ያልታወቀ መዋጮ ለሴሪግናን ድሆች እንዲሰጥ አደረገ።
ቀስ ብሎ ጠፋ። በመጀመሪያ ፎቅ ወይም የአትክልት ቦታ ላይ ወደ ጥናቱ መግባት አልቻለም. ነገር ግን እስከ መጨረሻው ቀን ድረስ ፀሀይ እንዲሰማው የክፍሉ መስኮቶች ክፍት እንዲሆኑ ጠየቀ። እስከ መጨረሻው ቀን ድረስ ስለ ነፍሳት ተናግሮ ስማቸውን እና መነሻቸውን ለሚንከባከበው ነርስ ገለጸ። ዣን ሄንሪ ፋብሬ ጥቅምት 11 ቀን 1915 ሞተ።
የፋብሬ ሥራ ወደ ብዙ ቋንቋዎች ተተርጉሟል፣ ግን ለረጅም ጊዜ በጀርመንኛ የተቀነጨቡ እና ቁርጥራጮች ብቻ ይገኙ ነበር። በፈረንሣይ እና በሶቪየት ኅብረት ውስጥ ስለ እሱ የተዋወቁ ፊልሞች ተሠርተው ነበር ፣ እና በጃፓን በሳይንስ እና በሥነ-ጥበባት ጥምረት ምክንያት በትክክል ይከበር ነበር። ይህም እስካሁን ድረስ አንድ የጃፓን ኩባንያ በጽሑፎቹ ውስጥ ብዙ ጊዜ የጠቀሰውን አነስተኛ የሥራ ጠረጴዛውን 10.000 ቅጂዎችን ለመሸጥ ችሏል. በ1995 የታተመው መጽሐፌም ወደ ጃፓንኛ እና ኮሪያኛ ተተርጉሟል።
ከረዥም የፍራንኮ-ጀርመን ጠላትነት የተነሳ - ፋብሬ ሁለቱንም የፍራንኮ-ጀርመን ጦርነት በ1870 እና በአንደኛው የዓለም ጦርነት መጀመሪያ ላይ አጋጥሞታል - በፋብሬ ላይ ያለው ፍላጎት በጀርመንኛ ተናጋሪው ዓለም ውስጥ በጣም ትልቅ አልነበረም። ጥቂት ክፍሎች ብቻ ታትመዋል። እ.ኤ.አ. በ 2010 ብቻ Mattes und Seitz ማተሚያ ቤት በ 2015 በአስረኛው ጥራዝ የተጠናቀቀውን "የኢንቶሞሎጂስት ማስታወሻዎች" በጀርመንኛ በጣም የሚገባውን ሙሉ እትም ለማዘጋጀት የደፈረው።
"እኔ ግን ህይወትን ማሰስ" የሚለው የቤልዝ-ቬርላግ እትም ለረጅም ጊዜ ተሽጧል። ነገር ግን፣ አዲስ እትም ከዋና የመስመር ላይ መጽሐፍት አከፋፋይ በተጠየቀ ጊዜ እንደ ህትመት ይገኛል። መጽሐፉ በዚህ ጥቅስ ያበቃል፡-
“በቀን ህልሜ ውስጥ፣ በውሻዬ ጥንታዊ አእምሮ ለጥቂት ደቂቃዎች ብቻ ባስብ፣ አለምን በወባ ትንኝ አይን ለማየት ብችል ብዙ ጊዜ እመኛለሁ። ያኔ ነገሮች ምን ያህል ይለያዩ ነበር!”
ይህ ጽሑፍ በአማራጭ ማህበረሰብ የተፈጠረ ነው። ይግቡ እና መልእክትዎን ይለጥፉ!
