Sonja Bettel
"Το Buen vivir αφορά την υλική, κοινωνική και πνευματική ικανοποίηση όλων των μελών μιας κοινότητας που δεν μπορούν να αποβούν εις βάρος των άλλων και όχι εις βάρος των φυσικών πόρων".
Πριν από δέκα χρόνια, η οικονομική κρίση συγκλόνισε τον κόσμο. Η κατάρρευση μιας διογκωμένης αγοράς ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ είχε ως αποτέλεσμα απώλειες δισεκατομμυρίων σε μεγάλες τράπεζες, ακολουθούμενη από παγκόσμια οικονομική ύφεση και δημοσιονομική αναταραχή σε πολλές χώρες. Το ευρώ και η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση έπεσαν σε μια βαθιά κρίση εμπιστοσύνης.
Πολλοί συνειδητοποίησαν στο 2008 το αργότερο ότι το κυρίαρχο οικονομικό και οικονομικό μας σύστημα βρίσκεται σε μια εντελώς λανθασμένη πορεία. Εκείνοι που προκάλεσαν τη Μεγάλη Ύφεση "σώθηκαν", τοποθετήθηκαν κάτω από μια "προστατευτική οθόνη" και έδωσαν μπόνους. Εκείνοι που αισθάνονται ότι τα αρνητικά τους αποτελέσματα "τιμωρήθηκαν" από περικοπές κοινωνικών παροχών, απώλειες θέσεων εργασίας, απώλεια στέγης και περιορισμούς υγείας.
Buen Vivir - συνεργασία αντί του ανταγωνισμού
"Στην φιλία και τις καθημερινές μας σχέσεις, είμαστε ωραία όταν ζούμε ανθρώπινες αξίες: οικοδόμηση εμπιστοσύνης, ειλικρίνεια, ακρόαση, ενσυναίσθηση, εκτίμηση, συνεργασία, αμοιβαία βοήθεια και ανταλλαγή. Η "ελεύθερη" οικονομία της αγοράς, από την άλλη πλευρά, βασίζεται στις βασικές αξίες του κέρδους και του ανταγωνισμού ", γράφει ο Christian Felber στο βιβλίο του 2010" Gemeinwohlökonomie. Το οικονομικό μοντέλο του μέλλοντος. "Αυτή η αντίφαση δεν είναι απλώς ένα σφάλμα σε έναν περίπλοκο ή πολυδύναμο κόσμο, αλλά μια πολιτισμική καταστροφή. Μας χωρίζει ως άτομα και ως κοινωνία.
Η κοινή οικονομία αναφέρεται σε ένα οικονομικό σύστημα που προάγει το κοινό καλό, αντί να κερδίζει, τον ανταγωνισμό, την απληστία και το φθόνο. Θα μπορούσατε επίσης να πείτε ότι προσπαθεί για μια καλή ζωή για όλους, αντί για πολυτέλεια για λίγους.
Η «καλή ζωή για όλους» έχει γίνει τα τελευταία χρόνια ένας όρος που χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως. Ενώ μερικοί σημαίνουν ότι πρέπει να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο και να απολαύσετε τη ζωή σας, ίσως να διαχωρίσετε λίγο περισσότερα σκουπίδια και να πάρετε το Café Latte για να πάτε στο επαναχρησιμοποιούμενο κύπελλο, οι άλλοι καταλαβαίνουν μια ριζική αλλαγή. Ο τελευταίος είναι σίγουρα η πιο συναρπαστική ιστορία, επειδή πηγαίνει πίσω στην αυτόχθονη Λατινική Αμερική και έχει εκτός από την πολιτική και κοινωνικοοικονομική σημασία της και ένα πνευματικό υπόβαθρο.
«Πρόκειται για την οικοδόμηση μιας αλληλέγγυας και βιώσιμης κοινωνίας σε ένα θεσμικό πλαίσιο που να διασφαλίζει τη ζωή».
Καλή ζωή για όλους ή για Buen Vivir;
Η Λατινική Αμερική έχει διαμορφωθεί από την αποικιοκρατία και την καταπίεση, την επιβολή της «ανάπτυξης» και του νεοφιλελευθερισμού τους τελευταίους αιώνες. 1992, 500 Χρόνια μετά την ανακάλυψη του Χριστόφορου Κολόμβου στην Αμερική, ξεκίνησε μια κίνηση της νέας εκτίμησης των αυτοχθόνων λαών, λέει ο πολιτικός επιστήμονας και ο εμπειρογνώμονας της Λατινικής Αμερικής Ulrich Brand. Καθώς το 2005 στη Βολιβία με τον Evo Morales και τον 2006 στον Εκουαδόρ με τον Rafael Correa κερδίζει τις προεδρικές εκλογές και σχηματίζει νέες προοδευτικές συμμαχίες, εμπλέκονται και οι αυτόχθονες. Τα νέα συντάγματα θα πρέπει να ξεκινήσουν εκ νέου μετά την αποσαφήνιση των αυταρχικών καθεστώτων και της οικονομικής εκμετάλλευσης. Και οι δύο χώρες συμπεριλαμβάνουν στα συντάγματά τους την έννοια της "καλής ζωής" και βλέπουν στη φύση ένα θέμα που μπορεί να έχει δικαιώματα.
Η Βολιβία και ο Ισημερινός αναφέρονται εδώ στην αυτοχθόνια και επομένως μη αποικιακή παράδοση των Άνδεων. Συγκεκριμένα, αναφέρονται στη λέξη Quechua "Sumak Kawsay" (ομιλούμενη: sumak kausai), μεταφρασμένη στα ισπανικά ως "buen vivir" ή "vivir bien". Πρόκειται για υλική, κοινωνική και πνευματική ικανοποίηση για όλα τα μέλη μιας κοινότητας που δεν μπορεί να είναι εις βάρος των άλλων και όχι εις βάρος των φυσικών πόρων. Το προοίμιο του Εκουαδόρ συντάγματος μιλά για τη συνύπαρξη σε διαφορετικότητα και αρμονία με τη φύση. Στο βιβλίο του Buen Vivir, ο Alberto Acosta, Πρόεδρος της συστατικής συνέλευσης του Εκουαδόρ, εξηγεί πώς προέκυψε και τι σημαίνει αυτό. Η έννοια της «καλής ζωής» δεν πρέπει να συγχέεται με τη «βελτίωση της ζωής», διευκρινίζει, «επειδή βασίζεται στην απεριόριστη υλική πρόοδο». Αντίθετα, πρόκειται για «οικοδόμηση μιας αλληλέγγυας και βιώσιμης κοινωνίας μέσα σε ένα θεσμικό πλαίσιο ο οποίος εξασφαλίζει τη ζωή. "
Σε αντίθεση με τον Alberto Acosta, ο Πρόεδρος Rafael Correa γνώριζε καλά τις εξελίξεις στη δυτική, οικονομική-φιλελεύθερη έννοια, η οποία οδήγησε σε διακοπή μεταξύ των δύο, λέει ο Johannes Waldmüller. Ο Αυστριακός έζησε στη Λατινική Αμερική για δέκα χρόνια και διερευνά την πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις στο Universidad de Las Americas στην πρωτεύουσα του Ισημερινού Quito. Προς τα έξω Κορέα ήταν ακόμη κοσμείται με «Buen Vivir» και την προστασία του περιβάλλοντος, την ίδια στιγμή, δεν υπήρχε καταπίεση των αυτοχθόνων πληθυσμών (Ισημερινός μόνο 20 τοις εκατό του πληθυσμού), σε συνέχεια της «extractivism», δηλαδή την εκμετάλλευση της Φυσικοί πόροι, καταστροφή πάρκων βιοποικιλότητας για καλλιέργειες σόγιας ή έργων υποδομής και καταστροφή των δασών μαγκρόβας για αγροκτήματα γαρίδας.
Για τους μνηστούς, τους απογόνους των Ευρωπαίων και του ιθαγενούς πληθυσμού, το "buen vivir" σημαίνει να έχουμε μια καλή ζωή όπως οι άνθρωποι στη δύση, δηλαδή στις βιομηχανικές χώρες, λέει ο Ulrich Brand. Ακόμα και οι νέοι Ινδοί θα ζήσουν στην πόλη τις καθημερινές, να κάνουν δουλειές, να φορούν τζιν και να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα. Το Σαββατοκύριακο επιστρέφουν στις κοινότητές τους και διατηρούν τις παραδόσεις εκεί.
Για τον Ulrich Brand είναι πολύ ενδιαφέρον πώς η ατομικότητα που ο νεωτερισμός μας έφερε σε μια παραγωγική ένταση με την κοινοτική σκέψη των αυτόχθονων ανθρώπων, όπου συχνά δεν υπάρχει λόγος για "εμένα". Η αυτογνωσία της πολυφωνίας, η οποία αναγνωρίζει διαφορετικές εμπειρίες ζωής, οικονομίες και νομικά συστήματα κατά τρόπο μη αυταρχικό, είναι κάτι που θα μπορούσαμε να μάθουμε από τη Λατινική Αμερική στην Ευρώπη, ειδικά όσον αφορά τη σημερινή μετανάστευση.
"Θα ήταν εξαιρετικά σημαντικό να συνεχίσουμε να εξερευνούμε το« buen vivir »και τα δικαιώματα της φύσης», λέει ο Johannes Waldmüller. Αν και το "buen vivir" που διαδόθηκε από το κράτος στον Ισημερινό θεωρείται σήμερα από τους αυτόχθονες ως ύποπτο, έχει προκαλέσει ενδιαφέρουσες συζητήσεις και οδήγησε σε μια επιστροφή στο "Sumak Kawsay". Η Λατινική Αμερική θα μπορούσε ως εκ τούτου - σε συνδυασμό με τις ιδέες της κοινής καλής οικονομίας, της αποδυνάμωσης, της οικονομίας μετάβασης και μετά την ανάπτυξη - να χρησιμεύσει ως τόπος ουτοπικής ελπίδας.
Μπουέν Βίβιρ: Σούμακ Κόνσαι και Πακαμάμα
Το "Sumak kawsay" που μεταφράζεται κυριολεκτικά από την Quechua σημαίνει "όμορφη ζωή" και αποτελεί κεντρική αρχή στο περιβάλλον διαβίωσης των αυτοχθόνων λαών των Άνδεων. Ο όρος γράφτηκε για πρώτη φορά στις κοινωνικο-ανθρωπολογικές διπλωματικές διατριβές στα χρόνια 1960 / 1970, λέει ο πολιτικός επιστήμονας Johannes Waldmüller, ο οποίος ζει στον Ισημερινό. Περίπου το έτος 2000 έγινε πολιτικός όρος.
Παραδοσιακά, το "sumak kawsay" συνδέεται άρρηκτα με τη γεωργία. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι κάθε οικογένεια πρέπει να βοηθήσει τους άλλους να σπείρουν, να συγκομίσουν, να χτίσουν ένα σπίτι κ.λπ., να λειτουργούν αρδευτικά συστήματα μαζί και να τρώνε μαζί μετά από εργασία. Το "Sumak kawsay" έχει ομοιότητες με τις αξίες σε άλλες αυτόχθονες κοινότητες, όπως το Μαορί στη Νέα Ζηλανδία ή το Ubuntu στη Νότια Αφρική. Το Ubuntu σημαίνει κυριολεκτικά "είμαι γιατί είμαστε", εξηγεί ο Johannes Waldmüller. Αλλά και στην Αυστρία, για παράδειγμα, ήταν συνηθισμένο για τους συγγενείς και τους γείτονες να βοηθούν ο ένας τον άλλον και να μοιράζονται τους καρπούς της εργασίας ή να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον όταν κάποιος έχει ανάγκη. Η απίστευτη βοήθεια από την κοινωνία των πολιτών κατά τη διάρκεια της μεγάλης κίνησης των προσφύγων 2015 / 2016 ή νέες πλατφόρμες για γειτονίας βοήθεια όπως «Ρωτήστε διπλανής πόρτας» για να δείξει ότι η αίσθηση της κοινότητας εξακολουθεί να υφίσταται και μόνο προσωρινά θάφτηκε από την εξατομίκευση.
Στην πολιτική ρητορική της Βολιβίας είναι ενδιαφέρον ένας δεύτερος όρος: "Pachamama". Κυρίως μεταφράζεται ως "Μητέρα Γη". Η κυβέρνηση της Βολιβίας έχει επιτύχει ακόμη και αυτή του 22. Ο Απρίλιος ανακηρύχθηκε "η ημέρα του Παχαμάμα" από τα Ηνωμένα Έθνη. Το "Pacha" δεν σημαίνει "γη" στη δυτική έννοια, αλλά "χρόνο και χώρο". Το "Pa" σημαίνει δύο, "cha" ενέργεια, προσθέτει ο Johannes Waldmüller. Το "Pachamama" καθιστά σαφές γιατί η "καλή ζωή" με την έννοια του αυτόχθονου πληθυσμού των Άνδεων δεν πρέπει να θεωρείται χωρίς την πνευματική του συνιστώσα. Για το "Pacha" είναι ένας διφορούμενος όρος που στοχεύει στο σύνολο της ύπαρξης, που δεν είναι γραμμική αλλά κυκλική.
Φωτογραφία / Βίντεο: Shutterstock.
