ប្រវត្តិនៃសិទ្ធិមនុស្សនិងការមិនគោរពរដ្ឋផ្សេងៗ

អ្នកអានជាទីគោរព!

អត្ថបទខាងក្រោមទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្ស។ ដំបូងអំពីប្រភពដើមនិងប្រវត្តិរបស់ពួកគេបន្ទាប់មកមាត្រា ៣០ ត្រូវបានចុះបញ្ជីហើយឧទាហរណ៍ចុងក្រោយនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានបង្ហាញ។

លោកស្រី Eleanor Roosevelt ដែលជាប្រធានគណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រកាស“ សេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស” នៅថ្ងៃទី ១០ ខែធ្នូឆ្នាំ ១៩៤៨ ។ នេះអនុវត្តចំពោះមនុស្សទាំងអស់នៅលើពិភពលោកដើម្បីឱ្យពួកគេអាចរស់នៅដោយគ្មានការភ័យខ្លាចនិងភាពភ័យរន្ធត់។ លើសពីនេះទៀតវាគួរតែជាឧត្តមគតិរួមរបស់ប្រជាជននិងប្រជាជាតិដែលត្រូវបានសម្រេច។ គោលបំណងគឺដើម្បីបង្កើតការប្រកាសផ្លូវច្បាប់ដែលតំណាងឱ្យតម្លៃអប្បបរមារបស់មនុស្ស។ ទាំងនេះគឺជាសិទ្ធិដំបូងបង្អស់ដែលអនុវត្តចំពោះមនុស្សទាំងអស់នៅលើពិភពលោកហើយត្រូវបានបកប្រែជាជាង ២០០ ភាសាចាប់តាំងពីវាត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយ។ ដូច្នេះវាគឺជាអត្ថបទដែលត្រូវបានបកប្រែច្រើនបំផុតនៅក្នុងពិភពលោក។ រដ្ឋនានាបានសន្យាគោរពសិទ្ធិប៉ុន្តែគ្មានលទ្ធភាពនៃការគ្រប់គ្រងបានទេដោយសារគ្មានសន្ធិសញ្ញាណាមួយត្រូវបានចុះហត្ថលេខា។ ដោយសារសិទ្ធិទាំងនេះមានលក្ខណៈល្អប្រសើរមានតែប្រទេសជាច្រើនដែលមិនគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ បញ្ហាទូទៅរួមមានការរើសអើងជាតិសាសន៍ភេទការធ្វើទារុណកម្មនិងការកាត់ទោសប្រហារជីវិត។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៦៦ ប្រទេសជាច្រើនបានសម្រេចចិត្តចុះហត្ថលេខាលើសិទ្ធិសង្គមនិងសេរីភាពស៊ីវិលតាមកិច្ចសន្យា។ នៅឆ្នាំ ២០០២ តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិត្រូវបានបើកនៅទីក្រុងឡាអេ។

នៅពេលត្រូវបានសួរថាតើសិទ្ធិមនុស្សចាប់ផ្តើមនៅកន្លែងណារ៉ូសវ៉េតឆ្លើយដូចតទៅ៖នៅទីលានតូចក្បែរផ្ទះផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អ្នក។ ជិតហើយតូចណាស់ដែលកន្លែងទាំងនេះមិនអាចរកឃើញនៅលើផែនទីណាមួយក្នុងពិភពលោក។ ប៉ុន្តែកន្លែងទាំងនេះគឺជាពិភពបុគ្គល៖ សង្កាត់ដែលគាត់រស់នៅសាលារៀនឬសាកលវិទ្យាល័យដែលគាត់ចូលរួមរោងចក្រកសិដ្ឋានឬការិយាល័យដែលគាត់ធ្វើការ។ ទាំងនេះជាកន្លែងដែលបុរសស្ត្រីនិងកុមារស្វែងរកសិទ្ធិស្មើគ្នាឱកាសស្មើគ្នានិងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរស្មើៗគ្នាដោយគ្មានការរើសអើង។ ដរាបណាសិទ្ធិទាំងនេះមិនត្រូវបានអនុវត្តនៅទីនោះពួកគេមិនមានសារៈសំខាន់នៅកន្លែងណាផ្សេងទៀតទេ។ ប្រសិនបើពលរដ្ឋដែលពាក់ព័ន្ធមិនចាត់វិធានការដោយខ្លួនឯងដើម្បីការពារសិទ្ធិទាំងនេះនៅក្នុងបរិយាកាសផ្ទាល់ខ្លួនទេនោះយើងនឹងមើលទៅឥតប្រយោជន៍សម្រាប់ការរីកចម្រើននៅក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។

មាន ៣០ មាត្រានៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស។

មាត្រា ១៖ មនុស្សទាំងអស់កើតមកមានសេរីភាពនិងស្មើភាពគ្នាក្នុងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរនិងសិទ្ធិ

មាត្រា ២ គ្មាននរណាម្នាក់អាចត្រូវបានគេរើសអើង

មាត្រា ៣៖ មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត

មាត្រា ៤.- គ្មានទាសភាព

មាត្រា ៥ គ្មាននរណាម្នាក់អាចត្រូវបានគេធ្វើទារុណកម្មឡើយ

មាត្រា ៦៖ មនុស្សគ្រប់រូបត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជានីតិបុគ្គលនៅគ្រប់ទីកន្លែង

មាត្រា ៧៖ មនុស្សគ្រប់រូបស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់

មាត្រា ៨ សិទ្ធិទទួលបានការការពារតាមច្បាប់

មាត្រា ៩ គ្មាននរណាម្នាក់អាចត្រូវបានឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្តឡើយ

មាត្រា ១០៖ មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌និងយុត្តិធម៌

មាត្រា ១១៖ មនុស្សគ្រប់រូបគ្មានកំហុសទេលើកលែងតែមានការបញ្ជាក់ផ្សេងពីនេះ

មាត្រា ១២ មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបានជីវិតឯកជន

មាត្រា ១៣៖ មនុស្សគ្រប់រូបអាចធ្វើចលនាដោយសេរី

មាត្រា ១៤ សិទ្ធិទទួលសិទ្ធិជ្រកកោន

មាត្រា ១៥ មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបានសញ្ជាតិមួយ

មាត្រា ១៦: សិទ្ធិរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍និងមានគ្រួសារ

មាត្រា ១៧.- មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិលើទ្រព្យសម្បត្តិ 

មាត្រា ១៨ សិទ្ធិសេរីភាពខាងការគិតសតិសម្បជញ្ញៈនិងជំនឿសាសនា

មាត្រា ១៩ សិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ

មាត្រា ២០ សិទ្ធិទទួលបានការប្រជុំដោយសន្តិវិធី 

មាត្រា ២១ ៈសិទ្ធិទទួលបានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងការបោះឆ្នោតដោយសេរី

មាត្រា ២២ សិទ្ធិទទួលបានសន្តិសុខសង្គម

មាត្រា ២៣ សិទ្ធិក្នុងការធ្វើការនិងការពារកម្មករ 

មាត្រា ២៤ ៈសិទ្ធិសម្រាកនិងលំហែកំសាន្ត

មាត្រា ២៥ ៈសិទ្ធិទទួលបានចំណីអាហារទីជម្រកនិងការថែទាំសុខភាព 

មាត្រា ២៦ មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបានការអប់រំ

មាត្រា ២៧- វប្បធម៌និងសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ 

មាត្រា ២៨- គ្រាន់តែជាសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមនិងអន្តរជាតិ

មាត្រា ២៩ យើងទាំងអស់គ្នាមានទំនួលខុសត្រូវចំពោះអ្នកដទៃ

មាត្រា ៣០ គ្មាននរណាម្នាក់អាចដកហូតសិទ្ធិមនុស្សរបស់អ្នកបានឡើយ

ឧទាហរណ៍មួយចំនួននៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស៖

ទោសប្រហារជីវិតនៅតែត្រូវបានអនុវត្តនៅក្នុង ៦១ ប្រទេសជុំវិញពិភពលោក។ មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងប្រទេសចិនជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ អ៊ីរ៉ង់អារ៉ាប់ប៊ីសាអូឌីតប៉ាគីស្ថាននិងសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើតាម។

កម្លាំងសន្តិសុខរបស់រដ្ឋច្រើនតែមានភារកិច្ចឬអនុវត្តវិធីធ្វើទារុណកម្ម។ ទារុណកម្មមានន័យថាធ្វើអ្វីមួយប្រឆាំងនឹងឆន្ទៈរបស់ជនរងគ្រោះ។

នៅអ៊ីរ៉ង់បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីមានការធ្វើបាតុកម្មទ្រង់ទ្រាយធំជាច្រើនដងអស់រយៈពេលជាច្រើនសប្តាហ៍ដែលពលរដ្ឋទាមទារឱ្យមានការបោះឆ្នោតថ្មី។ ក្នុងអំឡុងពេលធ្វើបាតុកម្មប្រជាជនជាច្រើនត្រូវបានសម្លាប់ឬចាប់ខ្លួនដោយកងកំលាំងសន្តិសុខពីបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងនឹងសន្តិសុខជាតិការឃុបឃិតប្រឆាំងនឹងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងនិងកុបកម្ម។

អ្នកកាសែតមេធាវីនិងសកម្មជនសិទ្ធិស៊ីវិលកំពុងត្រូវបានគេធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនៅក្នុងប្រទេសចិន។ ទាំងនេះត្រូវបានត្រួតពិនិត្យនិងចាប់ខ្លួន។

កូរ៉េខាងជើងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនិងធ្វើទារុណកម្មអ្នករិះគន់ប្រព័ន្ធ។ ទាំងនេះខ្វះអាហារូបត្ថម្ភនៅក្នុងជំរំឃុំឃាំងហើយបង្ខំឱ្យធ្វើការធ្ងន់ដែលបណ្តាលឱ្យមានមនុស្សស្លាប់ជាច្រើននាក់។

សិទ្ធិនៃមតិនិងសិទ្ធិស៊ីវិលពេលខ្លះមិនត្រូវបានគោរពនៅក្នុងប្រទេសទួរគីទេ។ លើសពីនេះទៀត ៣៩% នៃស្ត្រីគឺជាជនរងគ្រោះនៃអំពើហឹង្សាលើរាងកាយយ៉ាងហោចណាស់ម្តងក្នុងជីវិតរបស់ពួកគេ។ ក្នុងនោះ ១៥% ត្រូវបានរំលោភបំពានផ្លូវភេទ។ ជនជាតិភាគតិចខាងសាសនាក៏ត្រូវបានដកចេញខ្លះៗពីសិទ្ធិមនុស្សដែរ។

ប្រភព៖ (កាលបរិច្ឆេទចូលប្រើ៖ ថ្ងៃទី ២០ ខែតុលាឆ្នាំ ២០២០)

https://www.planetwissen.de/geschichte/menschenrechte/geschichte_der_menschenrechte/pwiedieallgemeineerklaerungdermenschenrechte100.html

https://www.menschenrechte.jugendnetz.de/menschenrechte/artikel-1-30/artikel-1/

https://www.lpb-bw.de/verletzungen

រូបថត / វីដេអូ: Shutterstock.