ფლორიდო
ადამიანის უფლებები დღეს ჩვენი საზოგადოების საკითხია. როდესაც ამის განსაზღვრა ხდება, ბევრ ჩვენგანს უჭირს. მაგრამ მაინც რა არის ადამიანის უფლებები? ადამიანის უფლებები არის ის უფლებები, რომელსაც ყველა ადამიანი თანაბრად ეკუთვნის თავისი ადამიანური ბუნების გამო.
განვითარების
1948 წელს გაეროს მაშინდელმა 56 წევრმა ქვეყანამ პირველად განსაზღვრა უფლებები, რომლის უფლებაც ჰქონდა მსოფლიოს ყველა ადამიანს. ასე შეიქმნა ადამიანის უფლებათა ყველაზე ცნობილი დოკუმენტი ”ადამიანის უფლებათა ზოგადი დეკლარაცია” (UDHR), რომელიც ასევე ქმნის ადამიანის უფლებების საერთაშორისო დაცვის საფუძველს. ადრე ადამიანის უფლებების საკითხი მხოლოდ შესაბამისი ეროვნული კონსტიტუციის საკითხი იყო. საერთაშორისო დონეზე რეგულირების მოტივაცია იყო ორი მსოფლიო ომის შემდეგ უსაფრთხოებისა და მშვიდობის უზრუნველყოფა.
ამ დეკლარაციაში განისაზღვრა 30 მუხლი, რომლებიც კაცობრიობის ისტორიაში პირველად უნდა ეხებოდეს ყველას - განურჩევლად ეროვნებისა, რელიგიისა, სქესისა, ასაკისა და სხვა. UDHR– ის მნიშვნელოვანი ელემენტებია, მაგალითად, სიცოცხლისა და თავისუფლების უფლება, წამების აკრძალვა, მონობა და მონებით ვაჭრობა, გამოხატვის თავისუფლება, რელიგიის თავისუფლება და ა.შ. 1966 წელს გაერომ ასევე გამოაქვეყნა ორი შეთანხმება: საერთაშორისო პაქტი სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ და საერთაშორისო პაქტი ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ. UDHR- თან ერთად ისინი ქმნიან "ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო ბილს". გარდა ამისა, არსებობს გაეროს დამატებითი კონვენციები, როგორიცაა ჟენევის ლტოლვილთა კონვენცია ან კონვენცია ბავშვის უფლებების შესახებ.
ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებული ზომები და მოვალეობები
ადამიანის ინდივიდუალური უფლებები ამ შეთანხმებებიდან ძირითადად შეიძლება დაიყოს სამ განზომილებაში. პირველი განზომილება ასახავს ყველა პოლიტიკურ და სამოქალაქო თავისუფლებას. განზომილება მეორე მოიცავს ადამიანის ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ უფლებებს. კოლექტიური უფლებები (ჯგუფების უფლებები) თავის მხრივ მესამე განზომილებას ქმნის.
ამ ადამიანის უფლებების ადრესატი ინდივიდუალური სახელმწიფოა, რომელსაც გარკვეული ვალდებულებების შესრულება უწევს. სახელმწიფოების პირველი მოვალეობაა პატივისცემა, ანუ სახელმწიფოებმა პატივი უნდა სცენ ადამიანის უფლებებს. დაცვის მოვალეობა არის მეორე მოვალეობა, რომელიც სახელმწიფოებმა უნდა დაიცვან. თქვენ უნდა თავიდან აიცილოთ ადამიანის უფლებების დარღვევები, და თუ უკვე მოხდა დარღვევა, სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს კომპენსაცია. სახელმწიფოთა მესამე მოვალეობაა პირობების შექმნა, რათა შეძლონ ადამიანის უფლებების რეალიზება (საგარანტიო ვალდებულება).
შემდგომი რეგულაციები და შეთანხმებები
გარდა სახელმწიფოებისა, ადამიანის უფლებათა საბჭო ჟენევაში და მრავალი არასამთავრობო ორგანიზაცია (მაგ. Human Rights Watch) ასევე ამოწმებს ადამიანის უფლებების დაცვას. Human Rights Watch იყენებს საერთაშორისო საზოგადოებას, რომ ყურადღება მიაქციოს ადამიანის უფლებების დარღვევებს ერთი მხრივ და ზეწოლა მოახდინოს პოლიტიკური გადაწყვეტილებების მიმღებებზე. ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო რეგულირების გარდა, არსებობს ადამიანის უფლებათა სხვა რეგიონალური შეთანხმებები და ინსტიტუტები, როგორიცაა ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო, ადამიანის უფლებათა და ხალხთა უფლებების აფრიკული ქარტია და ადამიანის უფლებათა ამერიკული კონვენცია.
ადამიანის უფლებები დიდი ხნის წინ მიღებული პრინციპებია. მათ გარეშე არ იქნებოდა განათლების უფლება, აზრისა და რელიგიის თავისუფლება, ძალადობისგან, დევნისგან დაცვა და მრავალი სხვა. ადამიანის უფლებათა შორსმიმავალი კონცეფციის მიუხედავად, ადამიანის უფლებების დარღვევა და უგულებელყოფა ხდება ყოველ დღე, თუნდაც დასავლეთის ქვეყნებში. ამგვარი ინციდენტების საერთაშორისო დაკვირვება, გამოვლენა და შეტყობინება ძირითადად ხორციელდება არასამთავრობო ორგანიზაციების (კერძოდ Amnesty International) მიერ და აჩვენებს, რომ მიუხედავად უფლებების დამკვიდრებისა, აუცილებელია შესაბამისობის შესაბამისი კონტროლი.
ფოტო / ვიდეო: Shutterstock.
ეს პოსტი შეიქმნა ოფისის თემის მიერ. შემოგვიერთდით და განათავსეთ თქვენი მესიჯი!