Ndọrọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị n'ike

Okwu ahụ ike a anaghị enwe oge kachasị mma ya ugbu a. Dịka iwu, ike jikọtara ya na akparamagwa enweghị atụ, omume ịkpa oke na onye isi. Ma nke ahụ bụ naanị ọkara akụkọ ahụ. Enwere ike ighota ike dika uzo iji me ihe ma obu ime ihe.

Nnwale nnwale Stanford
Nyocha nke uche site na 1971 afọ, ebe eji gosipụta mmekọrịta ike nke ụlọ mkpọrọ, na-egosi na mmadụ nwere ikike n'ebe ndị ọzọ nọ. Ndị nyocha ahụ kpebiri site na mkpụrụ ego ma ọ bụrụ onye nnwale bụ onye nche ma ọ bụ onye mkpọrọ. Mgbe a na-egwu egwuregwu a, ndị sonyere (nke a nwalere ka ha nwee ikike ahụike na ahụike) tolitere ma e wezuga ha ole na ole n'ime ndị nche agụụ na ndị mkpọrọ na-edo onwe ha n'okpuru. Mgbe mmetọ ụfọdụ, a ga-akwụsị nnwale ahụ. Ka ọ dị ugbu a, emeela ya ọtụtụ oge.

Na nyocha dị nso, ike - n'akụkụ nke ndị dị ike yana ndị na - enweghị ike - nwere ike nwee ezi uche. Dịka iwu, ndị mmadụ na-edo onwe ha n'okpuru ike naanị mgbe ha nwetara ihe bara uru. Nke a nwere ike ịbụ gbasara nchekwa, nchedo, ego ị na-enweta mgbe niile, kamakwa nghazi. N'otu oge ahụ, iji ike nwere ike ịbụ ezigbo ahụmịhe. N'akwụkwọ ya "The Psychology of Power", onye ọkà mmụta mmekọrịta mmụọ na onye nchịkwa nchịkwa Michael Schmitz gbalịsiri ike ịbanye na ahịa nke onye ahịa ya na-achọ ike ma chịkọta ya: "Ike na-enye onwe ya ume. Ọ na-enye ugwu, nkwanye ugwu, ndị na-eso ụzọ ”.
Ọbụna onye a ma ama bụ ọkà mmụta mmekọrịta nwoke na nwanyị bụ Susan Fiske nke Mahadum Princeton nwere ike igosipụta ịchụso ike nke ọma: "Ike na-eme ka nnwere onwe ime ihe, mkpali na ọ bụghị obere ọnọdụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya." Ruo ugbu a, ọ dị mma.
Eziokwu nke ọzọ bụ na ndị nọ n'ọnọdụ ike na-echekarị ikike ha, na-etinye ihe ize ndụ dị elu, na-eleghara echiche ndị ọzọ yana ndị ọzọ anya. Dika ihe di iche dika uzo ndi okacha mara nke ndi mmadu na-eme, n’otu uzo ha di ka ha ekwekorita: ike gbanwere omume mmadu.

"Echere m na ndị ọchịchị ga-eche na ha enweghị ike ha, mana na ọ bụ ndị ọzọ nyere ya (site na ntuli aka) na enwere ike wepụrụ ya (site na ịtụ vootu)."

Nnukwu ike

Dika onye okacha amara ama nke uche ndi mmadu bu Dacher Keltner nke Mahadum Berkeley si kwuo, enwere ike ịkọwa ahụmịhe nke ike dị ka usoro nke “mmadụ ga-emepe okpokoro isi mmadụ ma wepu akụkụ dị mkpa maka ọmịiko na akparamagwa kwesịrị ekwesị ọha." N'akwụkwọ ya "The Paradox nke ike "ọ tụgharịrị Machiavellian anyị, na-enwe mmetụta na - adịghị mma banyere ike ya n'isi ma na - akọwa ihe omume nke chọtala ụzọ nke mmekọrịta mmadụ na ibe ya dị ka" paradox nke ike ". Dabere na Keltner, mmadụ na-enweta ike n'ụzọ bụ isi site na ọgụgụ isi mmekọrịta na omume ọmịiko. Ma ka ike na-abawanye ike, mmadụ na-atụfu ike ndị ahụ site na ya ike ya. Dabere na Keltner, ike abụghị ike ime ihe n'ụzọ obi ọjọọ na obi ọjọọ, kama, imere ndị ọzọ ihe ọma. Echiche na-akpali mmasị.

N'ọnọdụ ọ bụla, ike bụ ike na-edugharị mmadụ nwere ike ime ka mmadụ na-agba ara na n'ọnọdụ dị oke njọ. Gbakwunye na ụfọdụ ọnọdụ, dị ka echiche nke ikpe na-ezighi ezi, mmechuihu na enweghị olileanya, gụnyere obodo dum. Dịka ọmụmaatụ, Hitler ma ọ bụ Stalin, ya na ụfọdụ ndị nwetụtara nde 50 ma ọ bụ 20, gosipụtara anyị nke a n'ụzọ na-adịgide adịgide.
N’ezie, ụwa anyị adịla mgbe niile ma bụrụ ọgaranya nke atụmatụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Ọ bụghịkwa naanị na Africa, Middle East ma ọ bụ Middle East. Akụkọ ihe mere eme Europe nwekwara ọtụtụ ihe ọ ga-eweta ebe a. Anyị niile ji ọ gladụ chefuo na mpaghara ndọrọ ndọrọ ọchịchị Europe na ọkara mbụ nke 20. Na narị afọ nke 20, ndị ọchịchị aka ike ejupụtaghị n'ụzọ nkịtị n'inyeghị ndụ ha na ndị na-egbochi ibe ha ihe ọjọọ ha. Tụlee Romania (Ceausescu), Spain (Franco), Greece (Ioannidis), Italy (Mussolini), Estonia (Pats), Lithuania (Smetona) ma ọ bụ Portugal (Salazar). Eziokwu ahụ taa na njikọta na Onye isi ala Belarus Lukashenko na-enwe mmasị ikwu banyere "onye ọchịchị ikpeazụ nke Europe", ọbụna na-ewelite ntakịrị olileanya na nke a.

Ibu ọrụ ma ọ bụ ohere?

Ma olee otu esi emegabiga ike, nke na-adabakarị na ihe a kpọrọ mmadụ, ka a ga-eme? Ihe ndị dị a determineaa na-ekpebi ma a na-ahụta ike dị ka ibu ọrụ ka ọ bụ dịka ohere nke onwe-onwe?
Annika Scholl nke prọfesọ ahụ na Mahadum Tübingen nọ na-eme nchọpụta ajụjụ a ruo oge ụfọdụ, na-ehota isi ihe atọ: "Ma aghọtara ike dị ka ibu ọrụ ma ọ bụ ohere dabere na ọnọdụ ọdịbendị, onye ahụ na ọnọdụ siri ike." (lee igbe ozi) Nkọwa ndị na-adọrọ mmasị bụ na "n'ọdịbendị Western, ndị mmadụ na-aghọta ike kama dịka ohere, kama ibu ọrụ na ọdịbendị ndị Ebe Ọwụwa Anyanwụ ,wa," Scholl kwuru.

Iwu, njikwa & nghọta

Ma ike na - eme ka ndị mmadụ dị mma (ọ ga - ekwe omume!) Ma ọ bụ gbanwee maka njọ, mana ọ dabere na akụkụ ya ụfọdụ. Ọnọdụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya anaghị adị mkpa. Onye ama ama na mkpebi siri ike nke akụkọ a bụ Philip Zimbardo, prọfesọ nke pụta na Mahadum American Stanford. Site na nnwale ụlọ mkpọrọ Stanford a ma ama, ọ gosipụtara n'ụzọ pụtara ìhè na nkwụsi ike na ndị mmadụ agaghị enwe ike iguzogide ọnwụnwa nke ike. Maka ya, nanị usoro ọgwụgwọ dị mma megide iji ike eme ihe bụ iwu doro anya, nghọta doro anya, mmeghe na nzaghachi mgbe niile na ọkwa niile.

Ọkachamara na-ahụ maka mmekọrịta ọha na eze Joris Lammers nke Mahadum Cologne na-ahụkwa ihe ndị kachasị mkpa na ọkwa ọha: "Echere m na ndị isi ga-eche na ha enweghị ike ha, mana na ọ bụ ndị ọzọ nyere ya (site na ntuli aka) na ọzọ (site na ịhọrọ ya ) enwere ike ịdọrọ ya ”. N’aka ozo, ike choro ichi anya na ijikwa ya ka o ghara isi n’aka. Lammers kwuru na "ndị ọchịchị hụrụ nke a ma ọ bụ na ọ hụghị, n'etiti ihe ndị ọzọ, na mmegide siri ike, nrụgide dị oke egwu, na njikere ndị mmadụ gosipụtara megide ikpe na-ezighị ezi."
Thezọ kachasị dị irè megide iji ike eme ihe yiri ka ọ bụ ọchịchị onye kwuo uche ya. Usoro iwu (site na ntuli aka), njikwa (site na ikewapụ ikike) na nghọta (site na mgbasa ozi) na-etinye n'ime ya, opekata mpe echiche. Ọ bụrụ na nke a adịghị na omume, ị ga-eme ihe.

Ike dị na ụzọ ahụ
Enwere ike ighota onodu nke ikike dika ibu ọrụ na / ma obu ohere. Ibu ọrụ nkea putara ihe ndi ntinye obi na ndi nwere ikike. Ohere bụ ahụmịhe nke nnwere onwe ma ọ bụ ohere. Nnyocha na-egosi na ihe dị iche iche na-emetụta otú ndị mmadụ si aghọta ma jiri ike nke ike:

(1) Omenala: Na ọdịbendị ọdịda anyanwụ, ndị mmadụ na-ahụ ike dị ka ohere kama ịbụ ibu ọrụ na ọdịbendị Ebe Ọwụwa Anyanwụ .wa. Eleghị anya, nke a na-emetụta nke a karịa ụkpụrụ ndị a na-ahụkarị n'ọdịbendị.
(2) Ihe onwe onye: Personalkpụrụ onwe onye na-arụkwa ọrụ dị mkpa. Ndị nwere agwa dị iche iche - dịka ọmụmaatụ, ndị jikọtara ha na ọdịmma ndị ọzọ mkpa - ghọtara ike karịa ibu ọrụ. Ndị nwere ụkpụrụ onwe onye - onye, ​​dịka ọmụmaatụ, na-etinye oke uru na ọnọdụ ahụike nke ha - yiri ka ha ghọtara ike karịa ohere.
(3) Ọnọdụ doro anya: Ọnọdụ ihe nwere ike ịdị mkpa karịa mmadụ. Iji maa atụ, lee, anyị gosipụtara na ndị dị ike na-aghọta ike ha n'ime otu dị ka ọrụ dị na ya ma ọ bụrụ na ha mata onwe ha na ndị otu a. Na nkenke, ọ bụrụ n’iche maka “anyị” kama “m”.

Dr. Annika Scholl, osote onye isi nke Otu Ndị Ọrụ Na-arụ Ọrụ, Leibniz Institute for Media Media (IWM), Tübingen - Germany

Photo / Video: Shutterstock.