ሰብዓዊ መብቶች

የሰብአዊ መብቶች በዛሬው ማህበረሰብ ውስጥ እንደ ቀላል የምንወስደው ነገር ናቸው ፡፡ እነዚህን ለመግለፅ ሲመጣ ግን ብዙዎቻችን ከባድ ሆኖብናል ፡፡ ግን ለማንኛውም ሰብዓዊ መብቶች ምንድናቸው? ሰብአዊ መብቶች ማለት እያንዳንዱ ሰብዓዊ ፍጡር በሰው ተፈጥሮው ምክንያት እኩል መብት የሚሰጥባቸው መብቶች ናቸው ፡፡

ልማት 

እ.ኤ.አ. በ 1948 በዚያን ጊዜ የነበሩት 56 የተባበሩት መንግስታት አባል አገራት ለመጀመሪያ ጊዜ በዓለም ላይ ያሉ ሁሉም መብቶች ሊገቧቸው የሚገቡ መብቶችን አስቀምጠዋል ፡፡ እጅግ በጣም የታወቀው የሰብአዊ መብቶች ሰነድ “የሰብአዊ መብቶች አጠቃላይ መግለጫ” (አንድነት) የተፈጠረው በዚህ መንገድ ነው ፣ እሱም ለዓለም አቀፍ የሰብዓዊ መብቶች ጥበቃ መሠረት የሆነው ፡፡ ከዚህ በፊት የሰብአዊ መብቶች ጉዳይ የሚመለከተው የሚመለከተው ብሄራዊ ህገ-መንግስት ብቻ ነበር ፡፡ በዓለም አቀፍ ደረጃ ለደንቡ መነሳሳት ከሁለቱ የዓለም ጦርነቶች በኋላ ደህንነትን እና ሰላምን ማረጋገጥ ነበር ፡፡

በዚህ መግለጫ ውስጥ 30 መጣጥፎች ተተርጉመዋል ፣ ይህም በሰው ልጅ ታሪክ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ለሁሉም ሰው ሊተገበር የሚገባው ነው - የብሔር ፣ የሃይማኖት ፣ የፆታ ፣ የዕድሜ ወዘተ ሳይለይ የአንድነት ፓርቲ አስፈላጊ ነገሮች ለምሳሌ የሕይወት እና የነፃነት መብት ፣ የስቃይ መከልከል ፣ የባሪያ ንግድ እና የባሪያ ንግድ ፣ ሀሳብን በነፃነት የመግለፅ ነፃነት ፣ የሃይማኖት ነፃነት ፣ ወዘተ ... እ.ኤ.አ. በ 1966 የተባበሩት መንግስታት በተጨማሪ ሁለት ተጨማሪ ስምምነቶች አወጣ-ዓለም አቀፍ የሲቪል እና የፖለቲካ መብቶች ቃልኪዳን እና ዓለም አቀፍ የኢኮኖሚ ፣ ማህበራዊ እና ባህላዊ መብቶች ቃልኪዳን ፡፡ ከ UDHR ጋር በመሆን “ዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶች ረቂቅ” ይመሰርታሉ። በተጨማሪም እንደ ጄኔቫ የስደተኞች ስምምነት ወይም የሕፃናት መብቶች ኮንቬንሽን ያሉ ተጨማሪ የተባበሩት መንግስታት ስምምነቶች አሉ ፡፡

ከሰብዓዊ መብቶች ጋር የሚዛመዱ ልኬቶች እና ግዴታዎች

ከእነዚህ ስምምነቶች ውስጥ የግለሰብ ሰብአዊ መብቶች በመሠረቱ በ 3 ልኬቶች ሊከፈሉ ይችላሉ ፡፡ የመጀመሪያው ልኬት ሁሉንም የፖለቲካ እና የዜጎች ነፃነቶች ያሳያል ፡፡ ልኬት ሁለት ኢኮኖሚያዊ ፣ ማህበራዊ እና ባህላዊ ሰብአዊ መብቶችን ያቀፈ ነው ፡፡ የጋራ መብቶች (የቡድኖች መብቶች) በተራው ደግሞ ሦስተኛው ልኬት ይመሰርታሉ ፡፡

የእነዚህ ሰብአዊ መብቶች አድናቂ የግለሰብ መንግስት ሲሆን የተወሰኑ ግዴታዎችን ማክበር አለበት ፡፡ የክልሎች የመጀመሪያ ግዴታ የማክበር ግዴታ ነው ፣ ማለትም ፣ ክልሎች ሰብዓዊ መብቶችን ማክበር አለባቸው ፡፡ የመጠበቅ ግዴታ ክልሎች ማክበር አለባቸው ሁለተኛው ግዴታ ነው ፡፡ የሰብአዊ መብት ጥሰቶችን መከላከል አለብዎት ፣ እና ቀደም ሲል ጥሰት ከነበረ ግዛቱ ካሳ መስጠት አለበት። የክልሎች ሦስተኛው ግዴታ ሰብዓዊ መብቶችን እውን ለማድረግ ሁኔታዎችን ማመቻቸት ነው (ዋስትና የመስጠት ግዴታ) ፡፡

ተጨማሪ ደንቦች እና ስምምነቶች

ከክልሎች በተጨማሪ በጄኔቫ የሚገኘው የሂዩማን ራይትስ ካውንስል እና በርካታ መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች (ለምሳሌ ሂዩማን ራይትስ ዋች) እንዲሁ የሰብአዊ መብቶችን ማክበርን ያረጋግጣሉ ፡፡ ሂዩማን ራይትስ ዎች በአንድ በኩል የሰብአዊ መብት ጥሰቶችን ትኩረት ለመሳብ እና በሌላ በኩል ደግሞ የፖለቲካ ውሳኔ ሰጪዎች ላይ ጫና ለማሳደር ዓለም አቀፉን ህዝብ ይጠቀማል ፡፡ በዓለም አቀፍ ደረጃ ከተደነገገው የሰብአዊ መብቶች በተጨማሪ ሌሎች የአህጉራዊ የሰብአዊ መብቶች ስምምነቶች እና ተቋማት አሉ ፣ ለምሳሌ የአውሮፓ የሰብአዊ መብቶች ኮንቬንሽን እና የአውሮፓ የሰብዓዊ መብቶች ፍርድ ቤት ፣ የአፍሪካ የሰብዓዊ መብቶች ቻርተር እና የህዝቦች መብቶች እና የአሜሪካ የሰብአዊ መብቶች ስምምነት ፡፡

የሰብአዊ መብቶች ለረጅም ጊዜ ያሸነፉ መርሆዎች አስፈላጊ ናቸው ፡፡ ያለ እነሱ የመማር መብት ፣ ሀሳብን የመግለጽ ወይም የሃይማኖት ነፃነት አይኖርም ፣ ከዓመፅ ፣ ከስደት እና ከሌሎች ብዙ ነገሮች ጥበቃ አይኖርም ፡፡ ምንም እንኳን ሰፋ ያለ የሰብአዊ መብቶች ፅንሰ-ሀሳብ ቢኖርም ፣ በምዕራባዊ ሀገሮችም እንኳን በየቀኑ የሰብአዊ መብቶችን መጣስ እና ንቀት አለ ፡፡ በዓለም አቀፍ ደረጃ እንደዚህ ያሉ ክስተቶችን መመርመር ፣ ማወቅ እና ሪፖርት ማድረግ የሚከናወነው በዋናነት መንግስታዊ ባልሆኑ ድርጅቶች (እዚህ በተለይ አምነስቲ ኢንተርናሽናል) ሲሆን መብቶች ቢቋቋሙም ተመጣጣኝ ተገዢነትን መቆጣጠር አስፈላጊ መሆኑን ያሳያል ፡፡

ፎቶ / ቪዲዮ: Shutterstock.