in ,

UN Climate Summit: Ua fa'atulaga e le au fa'atupe le fa'afitauli o le tau le lisi o mataupu | osofa'iga

O se vaega taua o faiga faʻavae faʻavaomalo o le tau o loʻo tusia i totonu o potu fono o Wall Street ma le Aai o Lonetona. Ona o le soʻotaga faʻavaomalo o vaega tau tupe tetele, o le Glasgow Financial Alliance mo Net Zero, ua faʻatautaia le lisi o mataupu mo le faʻatonutonuina o tupe tumaoti i totonu o feutanaiga o le tau a le UN. O le i'uga, e le'o fa'atumauina lava e le vāega o tupe i so'o se fa'aitiitiga tele pe fa'avavevave i le fa'atupeina o suau'u fa'ato'aga.

O le fesoʻotaʻiga a Europa Attac, faʻatasi ai ma le 89 faʻalapotopotoga faʻalapotopotoga lautele mai le lalolagi atoa, o loʻo faitioina lenei mea i se faʻamatalaga tuʻufaʻatasia i le taimi o le tau i Sharm el-Sheikh. O loʻo manaʻomia e faʻalapotopotoga le faʻatapulaʻaina e le malo o le faʻaogaina o pisinisi tau tupe i tino o feutanaiga o le tau a le UN. E tatau foi i le pisinisi tau tupe atoa ona gauai atu i aiaiga ma sini o le Maliega Paris. Ole pito maualalo ole tulafono fa'atulafonoina ile alu'ese mai le fa'afaigaluegaina o suau'u fa'atosina ma le fa'ato'aga.

O le vaega tau tupe e tele sona sao i le faateteleina o le faaletonu o le tau

"E ala i le faʻatupeina o fale gaosi oloa, o le vaega tau tupe o loʻo i ai se sao tutotonu i le faʻateleina o faʻafitauli o le tau. E ui lava i le manaʻoga o loʻo faʻamauina i le Mataupu 2.1 (c) o le Paris Climate Agreement e faʻafetaui tupe faʻaalu ma le faʻaitiitia o le kasa oona (...), e leai lava se tulafono faatonutonu e faʻatapulaaina pe faʻasaina ai tupe teufaafaigaluega," o le faitioga a Hannah Bartels mai Attac Austria.

Le mafuaʻaga o lenei mea: O le tele o vaega tau tupe i le lalolagi ua tuʻufaʻatasia i le Glasgow Financial Alliance mo Net Zero (GFANZ). O lenei so'otaga fo'i e fa'atulaga ai le lisi o mataupu a le UN mo le fa'atonutonuina o tupe tumaoti i le fonotaga o lo'o iai nei ma fa'alagolago i le "tulafono a le tagata lava ia". O lona uiga o fa'alapotopotoga tonu lava e tu'uina atu le tele o fa'atupega mo poloketi suau'u fa'ato'aga o lo'o latou fa'afoeina fuafuaga o le tau. Mai le 60 faletupe ua maua le $4,6 trillion i tupe teu faafaigaluega i le lalolagi atoa talu mai le Paris Agreement, 40 o sui o le GFANZ. (1)

O tupe mama e maua ae le'i puipuia le tau

O vaega tau tupe e tau le popole i le suia o latou faiga pisinisi e faaleagaina ai le tau. Talu ai o latou - e matua ofo fua - "net zero" faʻanaunauga e le maua ai se faʻaitiitiga moni o kasa kasa - pe a fai o nei mea e mafai ona "paleni" e ala i taui masalosalo i isi nofoaga. "Soʻo se tasi e ave le faʻamuamua i tupe maua a vaega tau tupe nai lo tulafono faʻapolokiki o le a faʻaauau pea ona vevela le faʻalavelave tau," o le faitioina lea e Christoph Rogers o Attac Austria.

Fesoasoani moni nai lo nonogatupe mo le Global South

O lo'o fa'aogaina fo'i e le GFANZ lona tulaga o le malosi e fa'alauiloa ai lana fa'ata'ita'iga fa'ata'ita'i o "tautupe tau" mo le Global South. O le taulaiga o le tatalaina lea o le maketi mo tupe faavae tumaoti, tuuina atu o nonogatupe fou, malologa o lafoga mo faalapotopotoga ma le puipuia o tupe teufaafaigaluega. "Nai lo le faʻamasinoga tonu o le tau, o lenei mea e sili atu i luga o avanoa sili atu tupe maua," o le faʻamatalaga lea a Bartels.

O le mea lea ua manaʻomia ai e le 89 faʻalapotopotoga ia faia e malo se fuafuaga ogaoga mo le faʻatupeina o le suiga i le Global South lea e faʻavae i luga o fesoasoani moni ae le o nonogatupe. O le tupe faaletausaga $2009 piliona lea na folafola i le 100 ae leʻi toe faʻaolaina e tatau ona toe faʻaleleia ma faʻateleina.

(1) O le tele o vaega tau tupe e pei o le Citigroup, JPMorgan Chase, Faletupe o Amerika poʻo Goldman Sachs o loʻo faʻaauau pea ona teu faʻafaigaluega le sefulu piliona o tala i le tausaga i kamupani fossil e pei o Saudi Aramco, Abu Dhabi National Oil Co. poʻo Qatar Energy. I le 2021 lava ia, o le aofaʻi e 742 piliona tala Amerika - e sili atu nai lo le taimi muamua o le maliega o le tau i Pale.

Tusiaina e filifiliga

O le filifiliga o se faʻataʻitaʻiga, tutoʻatasi atoatoa ma faʻasalalauga faʻasalalauga lautele i luga o le gafataulimaina ma sosaiete lautele, na faavaeina i le 2014 e Helmut Melzer. Matou te faʻaalia faʻatasi ni suiga lelei i vaega uma ma lagolagoina faʻafouga anoa ma manatu agaʻi i luma - faʻamalosia-faʻatau, faʻamoemoe, lalo ifo i le lalolagi. O le fa'alapotopotoga filifiliga e fa'apitoa i tala fou ma fa'amaumauga taua le alualu i luma o lo tatou sosaiete.

Tuua se Faamatalaga