in , , , ,

Vertrouwen in de politiek?

Vertrouwen in de politiek?

Politieke schandalen, beïnvloede rechterlijke macht, onverantwoordelijke media, verwaarloosde duurzaamheid - de lijst met grieven is lang. En leidde ertoe dat het vertrouwen in staatsondersteunende instellingen steeds verder wegzakte.

Kent u het principe van vertrouwen in het wegverkeer? Precies, er staat dat je in principe kunt vertrouwen op het juiste gedrag van andere weggebruikers. Maar wat als een van de meest essentiële instellingen? Gesellschaft niet meer te vertrouwen?

Vertrouwenscrisis al voor Corona

Vertrouwen beschrijft de subjectieve overtuiging van de juistheid, waarheidsgetrouwheid van handelingen, inzichten en uitspraken of de eerlijkheid van personen. Op een gegeven moment werkt niets meer zonder vertrouwen.

De coronapandemie laat zien: niet alleen zijn Oostenrijkers verdeeld over de kwestie van de coronavaccinatie, ook daarvoor was er extreme polarisatie over politieke kwesties. Zes jaar geleden vertrouwde slechts 16 procent van de EU-burgers (Oostenrijk: 26, enquête van de Europese Commissie) nog steeds op politieke partijen. Ondertussen staat de vertrouwensindex van APA en OGM in 2021 op het laagste punt in de vertrouwenscrisis: onder de meest betrouwbare politici staat bondspresident Alexander Van der Bellen aan de top met een zwakke 43 procent, gevolgd door Kurz (20 procent) en Alma Zadic (16 procent). Uit een niet-representatief onderzoek onder Option-lezers over binnenlandse instellingen bleek ook een enorm wantrouwen jegens politici in het algemeen (86 procent), de overheid (71 procent), de media (77 procent) en het bedrijfsleven (79 procent). Maar met enquêtes moet voorzichtig worden omgegaan, vooral in tijden van Corona.

Geluk en progressiviteit

Toch is dat in andere landen, zoals Denemarken, anders: meer dan een op de twee (55,7 procent) vertrouwt hun overheid. Ook staan ​​de Denen jarenlang bovenaan het World Happiness Report van de VN en de Index sociale vooruitgang. Christian Bjornskov van de Universiteit van Aarhus legt uit waarom: "Denemarken en Noorwegen zijn de landen waar het grootste vertrouwen in andere mensen is." Precies: in beide landen zei 70 procent van de ondervraagden dat de meeste mensen te vertrouwen zijn. slechts 30 procent.

Daar kunnen twee hoofdredenen voor zijn: De “Jante Code of Conduct” speelt zeker een rol, die bescheidenheid en terughoudendheid als stelregel oproept. Zeggen dat je meer kunt of beter bent dan iemand anders wordt in Denemarken afgekeurd. En ten tweede legt Bjornskov uit: “Vertrouwen leer je vanaf je geboorte, een culturele traditie.” Wetten zijn duidelijk geformuleerd en gevolgd, de administratie werkt goed en transparant, corruptie is zeldzaam. Er wordt vanuit gegaan dat iedereen correct handelt.
Vanuit Oostenrijks oogpunt een paradijs, zo lijkt het. Als je echter de al genoemde indexen gelooft, dan doet Oostenrijk het gemiddeld niet zo slecht - ook al zijn de onderliggende waarden deels een paar jaar geleden. Zijn wij een alpenvolk vol wantrouwen?

De rol van het maatschappelijk middenveld

“We leven in een tijd waarin vertrouwen de meest waardevolle van alle valuta is. Het maatschappelijk middenveld wordt consequent meer vertrouwen getoond dan regeringen, vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en de media”, zegt Ingrid Srinath, voormalig secretaris-generaal van de wereldwijde Alliantie voor Burgerparticipatie. CIVICUS. Internationale organisaties houden hier steeds meer rekening mee. Zo schrijft het World Economic Forum in zijn rapport over de toekomst van het maatschappelijk middenveld: “Het belang en de invloed van het maatschappelijk middenveld nemen toe en moeten worden bevorderd om het vertrouwen te herstellen. […] Het maatschappelijk middenveld moet niet langer worden gezien als een “derde sector”, maar als de lijm die de publieke en private sfeer bij elkaar houdt”.

In zijn aanbeveling erkende het Comité van Ministers van de Raad van Europa ook “de essentiële bijdrage van niet-gouvernementele organisaties aan de ontwikkeling en implementatie van democratie en mensenrechten, met name door het bevorderen van het publieke bewustzijn, deelname aan het openbare leven en het waarborgen van transparantie en aansprakelijkheid bij de overheid”. Ook de hooggeplaatste Europese adviesgroep BEPA kent een sleutelrol toe aan de participatie van het maatschappelijk middenveld voor de toekomst van Europa: “Het gaat niet langer om overleggen of discussiëren met burgers en het maatschappelijk middenveld. Vandaag gaat het om het verlenen van het recht aan burgers om mede vorm te geven aan EU-besluiten, om hen de kans te geven om de politiek en de staat verantwoordelijk te houden”, zegt een rapport over de rol van het maatschappelijk middenveld.

Transparantiefactor

In de afgelopen jaren zijn er in ieder geval enige stappen gezet in de richting van transparantie. We leven al lang in een wereld waar bijna niets verborgen blijft. De vraag blijft echter of transparantie daadwerkelijk vertrouwen schept. Er zijn aanwijzingen dat dit in eerste instantie argwaan wekt. Toby Mendel, directeur van het Centrum voor Recht en Democratie legt dit als volgt uit: “Enerzijds onthult transparantie steeds meer informatie over publieke grieven, wat aanvankelijk argwaan wekt bij de bevolking. Anderzijds impliceert goede (transparantie)wetgeving niet automatisch een transparante politieke cultuur en praktijk”.

Politici reageren al lang: de kunst van het niets zeggen wordt verder gecultiveerd, politieke beslissingen worden buiten de (transparante) politieke organen genomen.
Sterker nog, vele stemmen waarschuwen nu ook voor de ongewenste bijwerkingen van de transparantie-mantra's. Politicoloog Ivan Krastev, vaste medewerker van het Instituut voor de Wetenschappen van de Geesteswetenschappen (IMF) in Wenen, spreekt zelfs van een "transparantie-manie" en wijst erop dat "mensen douchen met informatie een beproefd middel is om hen in onwetendheid te houden". Hij ziet ook het gevaar dat "door grote hoeveelheden informatie in het publieke debat te injecteren, ze alleen maar meer betrokken raken en de aandacht verschuiven van de morele competentie van de burgers naar hun expertise op een of ander beleidsterrein".

Vanuit het oogpunt van de filosofie professor Byung-Chul Han, kunnen transparantie en vertrouwen niet worden verzoend, omdat "vertrouwen alleen mogelijk is in een staat tussen kennis en niet-kennis. Vertrouwen betekent een positieve relatie met elkaar opbouwen, ondanks elkaar niet kennen. [...] Waar transparantie is, is er geen ruimte voor vertrouwen. In plaats van 'transparantie creëert vertrouwen', zou het eigenlijk moeten betekenen: 'Transparantie schept vertrouwen' ".

Wantrouwen als kern van democratie

Vladimir Gligorov, filosoof en econoom bij het Vienna Institute for International Economic Studies (wiiw), zijn democratieën in het algemeen gebaseerd op verdenking, "autocratieën of aristocratieën gebaseerd op vertrouwen - de onbaatzuchtigheid van de koning, of het edele karakter van de aristocraten. Echter, de historische vonnis is, zodat dit vertrouwen werd misbruikt. En zo het systeem van tijdelijke, gekozen regeringen is gemaakt dat we democratie noemen. "

Misschien moet in dit verband een basisprincipe van onze democratie in herinnering worden gebracht: dat van 'checks and balances'. De wederzijdse controle van staatsorganen enerzijds en de burgers tegenover hun regering anderzijds - bijvoorbeeld door de mogelijkheid om ze weg te stemmen. Zonder dit democratische principe, dat van de oudheid tot de Verlichting in de westerse grondwetten zijn weg heeft gevonden, kan de scheiding der machten niet functioneren. Geleefd wantrouwen is dus niets vreemds aan de democratie, maar een keurmerk. Maar ook de democratie wil zich verder ontwikkelen. En een gebrek aan vertrouwen moet consequenties hebben.

Foto / Video: Shutterstock.

Geschreven door Helmut Melzer

Als oud-journalist vroeg ik me af wat journalistiek gezien eigenlijk logisch zou zijn. Je kunt mijn antwoord hier zien: Optie. Op idealistische wijze alternatieven laten zien - voor positieve ontwikkelingen in onze samenleving.
www.option.news/about-option-faq/

Laat een bericht achter