Klimaatgevolgen van de oorlog in Oekraïne: evenveel uitstoot als Nederland

De oorlog in Oekraïne veroorzaakte in de eerste zeven maanden naar schatting 100 miljoen ton CO2e. Dat is evenveel als bijvoorbeeld Nederland in dezelfde periode uitstoot. Het Oekraïense ministerie van Milieu presenteerde deze cijfers tijdens een side-event voor de klimaattop COP27 in Sharm el Sheik1. Het onderzoek is geïnitieerd door de Nederlandse klimaat- en energieprojectexpert Lennard de Klerk, die al geruime tijd in Oekraïne woont en werkt. Daar ontwikkelde hij klimaat- en energieprojecten in de zware industrie, maar ook in Bulgarije en Rusland. Vertegenwoordigers van verschillende internationale adviesbureaus voor klimaatbescherming en hernieuwbare energie en een vertegenwoordiger van het Oekraïense ministerie van Milieu werkten mee aan het onderzoek2.

Emissies als gevolg van vluchtelingenbewegingen, vijandelijkheden, branden en de wederopbouw van civiele infrastructuur werden onderzocht.

Vlucht: 1,4 miljoen ton CO2e

In het onderzoek wordt eerst gekeken naar de vliegbewegingen die door de oorlog zijn veroorzaakt. Het aantal mensen dat het oorlogsgebied naar West-Oekraïne is ontvlucht, wordt geschat op 6,2 miljoen en het aantal dat naar het buitenland is gevlucht op 7,7 miljoen. Op basis van de vertrek- en bestemmingsplaatsen kon een inschatting worden gemaakt van het gebruikte vervoermiddel: auto, trein, bus, korte- en langeafstandsvluchten. Ongeveer 40 procent van de vluchtelingen is na de terugtrekking van Russische troepen teruggekeerd naar hun geboorteplaats. In totaal wordt de omvang van de verkeersemissies door vluchten geschat op 1,4 miljoen ton CO2e.

Militaire operaties: 8,9 miljoen ton CO2e

Fossiele brandstoffen zijn een essentieel onderdeel van militaire operaties. Ze worden gebruikt voor tanks en gepantserde voertuigen, vliegtuigen, transporters voor munitie, soldaten, voedsel en andere voorraden. Maar ook civiele voertuigen zoals reddings- en brandweerwagens, evacuatiebussen etc. verbruiken brandstof. Dergelijke gegevens zijn zelfs in vredestijd moeilijk te verkrijgen, laat staan ​​in oorlog. Het verbruik van het Russische leger werd geschat op 1,5 miljoen ton op basis van waargenomen brandstoftransporten naar het oorlogsgebied. De auteurs berekenden het verbruik van het Oekraïense leger op 0,5 miljoen ton. Ze verklaren het verschil door te zeggen dat het Oekraïense leger kortere aanvoerroutes heeft dan de aanvallers en dat ze over het algemeen lichtere uitrusting en voertuigen gebruiken. De in totaal 2 miljoen ton brandstof veroorzaakte een uitstoot van 6,37 miljoen ton CO2e.

Ook het gebruik van munitie zorgt voor aanzienlijke emissies: tijdens de productie, tijdens het transport, als het drijfgas verbrandt als het wordt afgevuurd en als het projectiel explodeert bij inslag. Schattingen van het verbruik van artilleriegranaten variëren tussen de 5.000 en 60.000 per dag. Meer dan 90% van de uitstoot is het gevolg van de productie van de projectielen (stalen mantel en explosieven). In totaal wordt de uitstoot van munitie geschat op 1,2 miljoen ton CO2e.

Branden: 23,8 miljoen ton CO2e

Satellietgegevens laten zien hoeveel branden – veroorzaakt door beschietingen, bombardementen en mijnen – in de oorlogsgebieden zijn toegenomen ten opzichte van het voorgaande jaar: het aantal branden met een oppervlakte van meer dan 1 ha is 122 keer zo groot geworden, het getroffen gebied 38 -vouw. Bosbranden zijn verantwoordelijk voor het grootste deel hiervan. De uitstoot van branden in de eerste zeven maanden van de oorlog was goed voor 23,8 miljoen ton CO2e.

Wederopbouw: 48,7 miljoen ton CO2e

De meeste emissies die door de oorlog worden veroorzaakt, zullen afkomstig zijn van de wederopbouw van de verwoeste civiele infrastructuur. Een deel hiervan gebeurt al tijdens de oorlog, maar het grootste deel van de wederopbouw zal pas beginnen nadat de vijandelijkheden zijn geëindigd. Vanaf het begin van de oorlog hebben de Oekraïense autoriteiten de verwoesting als gevolg van de vijandelijkheden gedocumenteerd. De gegevens die door verschillende ministeries zijn verzameld, zijn door de Kyiv School of Economics in samenwerking met een team van experts van de Wereldbank verwerkt tot een rapport.

De meeste vernielingen vinden plaats in de woningbouwsector (58%). Op 1 september 2022 waren 6.153 stadswoningen verwoest en 9.490 beschadigd. 65.847 particuliere woningen werden verwoest en 54.069 beschadigd. Bij de reconstructie wordt rekening gehouden met nieuwe realiteiten: door de krimp van de bevolking worden niet alle wooneenheden hersteld. Aan de andere kant zijn appartementen uit het Sovjettijdperk erg klein volgens de huidige normen. Nieuwe appartementen worden waarschijnlijk groter. Voor de berekening van de emissies is gebruik gemaakt van de huidige bouwpraktijk in Oost- en Midden-Europa. Cement- en baksteenproductie is een en bakstenen zijn belangrijke bronnen van CO2-emissies. Er zullen waarschijnlijk nieuwe, minder koolstofintensieve bouwmaterialen beschikbaar komen, maar vanwege de omvang van de vernietiging zal een groot deel van de constructie worden uitgevoerd met behulp van de huidige methoden. De uitstoot van de reconstructie van woningen wordt geschat op 2 miljoen ton CO28,4e, de reconstructie van de gehele civiele infrastructuur - scholen, ziekenhuizen, culturele en sportfaciliteiten, religieuze gebouwen, industriële installaties, winkels, voertuigen - op 2 miljoen ton.

Methaan uit Nord Stream 1 en 2: 14,6 miljoen ton CO2e

De auteurs tellen ook het methaan dat ontsnapte toen de Nord Stream-pijpleidingen werden gesaboteerd als emissies van vluchtelingenbewegingen, gevechtsoperaties, branden en wederopbouw. Hoewel niet bekend is wie de sabotage heeft uitgevoerd, lijkt het vrij zeker dat het verband hield met de oorlog in Oekraïne. Het ontsnapte methaan komt overeen met 14,6 miljoen ton CO2e.

___

Omslagfoto door Luaks Johns auf Pixabay

1 https://seors.unfccc.int/applications/seors/attachments/get_attachment?code=U2VUG9IVUZUOLJ3GOC6PKKERKXUO3DYJ , zie ook: https://climateonline.net/2022/11/04/ukraine-cop27/

2 Klerk, Lennard de; Shmurak, Anatolii; Gassan-Zade, Olga; Shlapak, Mykola; Tomolyak, Kyryl; Korthuis, Adriaan (2022): Klimaatschade veroorzaakt door de Russische oorlog in Oekraïne: Ministerie van Milieubescherming en Natuurlijke Hulpbronnen van Oekraïne. Online: https://climatefocus.com/wp-content/uploads/2022/11/ClimateDamageinUkraine.pdf