Bijna vier decennia geleden verhinderde een brede beweging de bouw van de Hainburg Donau-elektriciteitscentrale om de uiterwaarden van de Donau van Lobau tot Stopfenreuth te redden. Vandaag waar het nationale park doorheen gaat een klimaatschadelijk en verkeerstechnisch onzinnig bouwproject bedreigd is, is het de moeite waard eraan te herinneren hoe dit geschil destijds plaatsvond en welke verschillende verzetspraktijken samenwerkten om deze "grootste daad van natuurvernietiging in de Oostenrijkse geschiedenis" te voorkomen (Günther Nenning).

Het Nationaal Park Donauauen strekt zich uit langs de oevers van de Donau van de Weense Lobau tot de Donaubocht bij Hainburg. Zeearenden broeden hier in reusachtige oude bomen en bevers bouwen hun dammen. Hier bevindt zich het grootste samenhangende, bijna-natuurlijke en ecologisch grotendeels intacte uiterwaardenlandschap van dit type in Centraal-Europa. Veel bedreigde dier- en plantensoorten hebben hier een toevluchtsoord tussen rivierarmen en vijvers, op oevers en grindbanken, op eilanden en schiereilanden. De Au is een natuurlijk retentiegebied voor overstromingen, het biedt schoon grondwater dat als drinkwater wordt gebruikt. Mensen komen hier om te wandelen, peddelen of vissen, vogels te kijken of gewoon om hun voeten in het water te hangen. Want alleen hier en in de Wachau is de Oostenrijkse Donau nog een levende, ongetemde rivier. Overal stroomt het tussen betonnen muren. En dit laatste oerwoudachtige moerasgebied werd bijna vernietigd om plaats te maken voor de geplande elektriciteitscentrale van Hainburg aan de Donau.

De strijd om de uiterwaarden van de Donau in 1984 te redden was een keerpunt in de geschiedenis van Oostenrijk. Sindsdien zijn natuur- en milieubescherming centrale sociaal-politieke aandachtspunten geworden in het bewustzijn van de bevolking, maar ook in de politiek. Maar de strijd heeft ook aangetoond dat het in een democratie niet voldoende is om de gekozen vertegenwoordigers tussen de verkiezingen door te laten doen wat ze willen. De politici van die tijd in regering en parlement wezen er herhaaldelijk op dat ze met mandaat waren gekozen en dus niet hoefden te luisteren naar de verontwaardiging van de bevolking. Dit wordt geïllustreerd door het citaat van bondskanselier Sinowatz: “Ik geloof niet dat we bij elke gelegenheid naar een referendum moeten vluchten. De mensen die op ons stemden brachten dat in verband met het feit dat wij ook beslissingen nemen.” Maar ze moesten wel naar de bevolking luisteren. Toegegeven, ze deden dat pas nadat ze hadden geprobeerd een geweldloze, vreedzame bezetting met geweld te beëindigen, nadat ze hadden geprobeerd de bezetters als linkse of rechtse radicalen in diskrediet te brengen, hen de schuld te geven van geheime achterban en meesterbreinen, nadat ze belasterde de arbeiders* tegen studenten en intellectuelen.

Een meesterschoorsteenveger en een dokter luiden alarm

Sinds de jaren vijftig had Donaukraftwerke AG, van oorsprong een staatsbedrijf, acht elektriciteitscentrales langs de Donau gebouwd. De negende bij Greifenstein was in aanbouw. De elektriciteitscentrales waren ongetwijfeld belangrijk voor de industrialisatie en modernisering van het land. Maar nu is 1950 procent van de Donau gebouwd. Grote natuurlijke landschappen waren verdwenen. Nu zou de tiende elektriciteitscentrale worden gebouwd in de buurt van Hainburg. De eersten die alarm sloegen waren een meesterschoorsteenveger uit Leopoldsdorf, een arts uit Orth an der Donau en een Hainburgburger die met grote persoonlijke inzet de lokale bevolking, wetenschappers, milieubeschermingsorganisaties en politici ervan op de hoogte bracht dat de laatste grote alluviale bossen in Centraal-Europa in gevaar waren. 

Het WWF (toen Wereld Natuur Fonds, nu Wereld Natuur Fonds) nam de zaak op zich en financierde wetenschappelijk onderzoek en public relations. Het was mogelijk om als partner de Kronenzeitung te winnen. Uit de onderzoeken bleek onder meer dat het toen slecht behandelde afvalwater uit Wenen, als het was afgedamd, ernstige hygiënische problemen zou hebben veroorzaakt. Toch is de waterwetvergunning verleend. De elektriciteitsindustrie en de verantwoordelijke regeringsvertegenwoordigers maakten niet alleen ruzie met de groeiende vraag naar energie. Ze beweerden ook dat de alluviale wouden sowieso dreigden uit te drogen, omdat de rivierbedding dieper werd. De uiterwaarden kunnen alleen worden gered als de Donau wordt afgedamd en er water in de hoefijzervormige meren wordt gevoerd.

Maar van een groeiende vraag naar energie was op dit moment geen sprake. In feite was er in die tijd een overaanbod aan elektriciteit vanwege de slechte economische situatie. Op een geheime bijeenkomst van de energieproducenten en de elektro-industrie, zoals later bekend werd, werd besproken hoe het elektriciteitsverbruik kan worden verhoogd om de overcapaciteit weg te werken.

Argumenten zijn niet genoeg

In het najaar van 1983 kwamen 20 milieubeschermingsgroepen, natuurbeschermingsgroepen en burgerinitiatieven samen om de "Actiegroep tegen de Hainburg-elektriciteitscentrale" te vormen. Ze werden gesteund door de Oostenrijkse Studentenvakbond. In het begin concentreerden de beschermers zich op public relations. Men geloofde dat als de argumenten van de voorstanders van de energiecentrale systematisch werden weerlegd, het project zou kunnen worden voorkomen. Maar de minister van Landbouw verklaarde het project "voorkeur voor waterbouwkunde", waardoor het goedkeuringsproces voor de operators een stuk eenvoudiger werd.

Ook beroemdheden sloten zich bij de beschermers aan, bijvoorbeeld de schilders Friedensreich Hundertwasser en Arik Brauer. De wereldberoemde, zij het controversiële, Nobelprijswinnaar Konrad Lorenz schreef brieven aan de socialistische bondskanselier en de ÖVP-gouverneur van Neder-Oostenrijk, waarin hij de vernietiging van zijn vaderland door de bouw van de elektriciteitscentrale bij Greifenstein aan de kaak stelde en waarschuwde voor de nieuw project.

De persconferentie van de dieren

In april 1984 veroorzaakte een "persconferentie van de dieren" een sensatie. Als vertegenwoordigers van de dieren van de Au presenteerden persoonlijkheden uit alle politieke kampen het "Konrad Lorenz-referendum" voor de oprichting van een nationaal park in plaats van de elektriciteitscentrale. De socialistische voorzitter van de journalistenvakbond Günter Nenning presenteerde het referendum als een edelhert. De Weense ÖVP gemeenteraadslid Jörg Mauthe stelde zich voor als een zwarte ooievaar. Het voormalige hoofd van de jonge socialisten, Josef Czapp, nu parlementslid, verscheen zonder dierenkostuum en vroeg: “Wie regeert er in Oostenrijk? Is het de e-industrie en haar lobby die willen dicteren dat we doorgaan op een koers van energiegroei zonder enig verstand, of is het nog steeds mogelijk dat de belangen van de milieubeschermingsbeweging en de belangen van de bevolking zullen komen hier op de voorgrond?” De jonge socialisten deden toch niet mee aan het referendum.

De Raad van State voor Natuurbehoud keurt de bouw van de elektriciteitscentrale goed

De beschermers vestigden hun hoop op de zeer strenge Neder-Oostenrijkse natuurbeschermingswet. De uiterwaarden van Donau-maart-Thaya waren beschermde landschapsgebieden en Oostenrijk had zich in internationale overeenkomsten verplicht tot het behoud ervan. Maar tot ieders afgrijzen verleende Brezovsky, de provincieraadslid die verantwoordelijk is voor natuurbehoud, op 26 november 1984 toestemming voor de bouw. Verschillende advocaten en politici bestempelden deze vergunning als duidelijk illegaal. Honderden studenten bezetten het Neder-Oostenrijkse landhuis, dat toen nog in Wenen stond, als protest enkele uren. Vertegenwoordigers van het Konrad Lorenz-referendum overhandigden minister van Binnenlandse Zaken Blecha 10.000 handtekeningen tegen de energiecentrale. Op 6 december heeft minister van Landbouw Haiden de waterwetvergunning afgegeven. De regering beaamde dat ze geen vertraging wilden tolereren, omdat de noodzakelijke opruimwerkzaamheden alleen in de winter konden worden uitgevoerd.

'En als alles voorbij is, gaan ze met pensioen'

Voor 8 december riep het Konrad Lorenz-referendum op tot een sterrenwandeling in de Au bij Stopfenreuth. Er kwamen bijna 8.000 mensen. Freda Meißner-Blau, toen nog lid van de SPÖ en later medeoprichter van de Groenen: “U zegt dat u verantwoordelijk bent. Verantwoordelijkheid voor de lucht, voor ons drinkwater, voor de gezondheid van de bevolking. Jij bent verantwoordelijk voor de toekomst. En als alles achter de rug is, gaan ze met pensioen."

Tijdens de bijeenkomst werd aangekondigd dat er een aanklacht wegens ambtsmisbruik zou worden ingediend tegen gedeputeerde Brezovsky. Tegen het einde van de rally pakte een deelnemer aan de rally onverwachts de microfoon en vroeg de demonstranten om te blijven en de uiterwaarden te bewaken. Toen op 10 december de eerste bouwmachines binnenreden, waren de toegangswegen naar de Stopfenreuther Au al geblokkeerd met barricades van omgevallen hout en bezet door demonstranten. Gelukkig voor geschiedschrijving zijn er video- en audio-opnames die later in een documentaire kunnen worden verwerkt1 werden in elkaar gezet.

Groepen van drie, groepen van vier, menselijke kettingen

Een demonstrant, die blijkbaar al ervaring had met dergelijke acties, legde de procedure uit: “Het is belangrijk: kleine groepjes, groepjes van drie, groepjes van vier nu aan het begin, zolang er maar zo weinig zijn, leer het gebied een keer kennen zodat je andere mensen kunt leiden. Het zal zo zijn dat sommigen die vermist worden gearresteerd kunnen worden, dus iedereen moet kunnen ingrijpen voor degenen die gefaald hebben."

Een demonstrant: "Domme vraag: hoe voorkom je dat ze echt werken?"

“Je legt het gewoon voor je neus, en als ze bijvoorbeeld een rol willen uitrollen, maak dan gewoon menselijke kettingen en hang er voor. En als het maar een back-four is."

"Het was niet mogelijk om met materieel en mannen naar binnen te rijden", klaagde het hoofd operaties van DoKW, Ing. Überacker.

"En als iemand ons belet onze rechten uit te oefenen, dan hebben we te maken met de uitvoerende macht", legt directeur Kobilka uit.

"Bij ongehoorzaamheid moet je rekening houden met dwangmiddelen"

En zo gebeurde het. Terwijl enkele demonstranten kerstliederen zongen, begon de gendarmerie met de evacuatie: "Bij ongehoorzaamheid moet je rekening houden met dwangmiddelen onder de gendarmerie".

De demonstranten antwoordden met gezangen: "Lang leve de democratie, lang leve de democratie!"

Een van hen meldde achteraf: “Het is te gek. De meerderheid is eigenlijk zo dat ze niet zo uit zijn op geweld, maar er zijn er die Mag'n scheuren en schoppen, dat is krankzinnig. Maar er zijn er maar een paar, denk ik, en die rocken het op."

Er waren die dag drie arrestaties en de eerste gewonden. Toen het nieuws over de gendarmerie-inzet berichtte, stroomden die nacht nieuwe krakers de uiterwaarden binnen. Dat zijn er nu zo'n 4.000.

“We laten ons niet in de steek. Nooit! Er wordt niet gebouwd!”, legt een uit. En een tweede: “We bezetten de uiterwaarden voor de DoKW-arbeider die ons probeert te verdrijven, of voor de politieagent. Want dat is een belangrijke leefruimte, niet alleen voor Wenen. Dat is weer een grote eco-cel die omvalt.”

'Dan kun je de republiek opsluiten'

Bondskanselier Sinowatz dringt aan op de bouw: "Als het in Oostenrijk niet mogelijk is om een ​​plan voor de bouw van een elektriciteitscentrale uit te voeren dat correct is uitgevoerd, kan er uiteindelijk niets in Oostenrijk worden gebouwd en kan de republiek worden gesloten. "

En minister van Binnenlandse Zaken Karl Blecha: "En het is niet de rijkswacht die geweld gebruikt, zoals nu herhaaldelijk wordt beweerd, maar degenen die geweld gebruiken die de wet negeren."

Aangezien de twee pogingen om te beginnen met opruimen niet succesvol waren, zoeken de verantwoordelijken een gesprek met vertegenwoordigers van het volksinitiatief en kondigen een vierdaagse pauze in het opruimwerk aan.

De bevolking steunt de bezetters

De eerste kampen worden gebouwd in de Au. De krakers zetten tenten en hutten op en regelen de voedselvoorziening. De mensen van Stopfenreuth en Hainburg steunen hen hierin: “Do, bring aan coffee, i eahna, an hate. Dat is iets unieks, het boeit nooit wat er aan de hand is”, legt een boer enthousiast uit. "Bovenkant! Meer kan ik niet zeggen."

Indien mogelijk overleggen de krakers ook met de rijkswachters. Een jonge rijkswachter: “Als ik mijn mening wil horen, of iemand het moet bouwen, dan ben ik er. Maar hoe ze presteren is een probleem. Maar aan de andere kant ons probleem aa weer, waarom mis'n a tegen de tussenkomst."

Een tweede gendarme: "Nou, het is op de een of andere manier een eahna-standpunt, het komt ervoor op, dit is tot nu toe zeker uniek in Oostenrijk, op de een of andere manier moet ik het erkennen, aan de andere kant moet ik zeggen natuurlijk , dat het nog steeds ergens illegaal is Actie wordt gedaan, en passief verzet wordt keer op keer aangeboden, en zeker van ons, van de ambtenaren, aa ka grote vreugde is er als de mensen gaan zitten en meeteenheid'Gazaht weg van ons...'

De officier werd teruggefloten in de ware zin van het woord door een meerdere.

Vakbondsleiders debatteren over baanzekerheid...

De vakbonden kozen ook de kant van de aanhangers van de energiecentrale. Voor hen was de vraag dat de energieproductie moest worden uitgebreid zodat de industrie kon groeien, banen konden worden behouden en nieuwe banen konden worden gecreëerd. Dat je met modernere technieken met veel minder energie kunt rondkomen, zowel in de industriële productie als in het verkeer of in verwarming en airconditioning, dat waren gedachten die pas door de milieuactivisten werden ingevoerd. Zonne-energie en windenergie werden beschouwd als utopische gimmicks. Het kwam nooit bij de vakbondsbazen op dat nieuwe milieutechnologieën ook nieuwe banen zouden kunnen scheppen.

... en met laster en bedreigingen

Kamervoorzitter Adolf Coppel tijdens een bijeenkomst: “We merken gewoon niet dat studenten hier in dit land kunnen doen wat ze willen. Studenten waar jullie allemaal voor werken zodat zij kunnen studeren!”

En de voorzitter van de Neder-Oostenrijkse Kamer van Arbeid, Josef Hesoun: “Omdat er achter - ik ben van mening - omdat er enorme belangen achter hun procedures zitten, of het nu gaat om belangen uit het buitenland of om belangen die op economisch gebied moeten worden gezocht. We weten dat de afgelopen dagen ongeveer 400 burgers uit de Bondsrepubliek Duitsland in de Au zijn gevonden. Deze mensen zijn militair goed voorbereid, ze hebben hooggekwalificeerde technische apparatuur, ze hebben radioapparatuur die over grote gebieden zendt. Ik zou zeggen, geloof ik, als hier niets verandert in de mentaliteit van de tegenstanders van de energiecentrales, wordt het organisatorisch heel moeilijk om de onwil van de werknemers in de bedrijven een halt toe te roepen."

De dreiging kon niet worden genegeerd.

Freda Meißner-Blau: “Ik geloof dat de ecologische vraag ook een sociale kwestie is. En dat ondanks deze splitsing, die grotendeels is geslaagd, het nog steeds de arbeiders zijn die het meest te lijden hebben onder de ecologische grieven. Ze moeten wonen waar het stinkt, ze moeten werken waar het giftig is, ze kunnen geen biologisch voedsel kopen..."

Een arbeidersdemonstratie naar Hainburg werd aangekondigd, maar op het laatste moment afgelast.

"Wij zijn mentaal niet koud"

Terwijl de vertegenwoordigers van het referendum onderhandelden met vertegenwoordigers van overheid en bedrijfsleven, vestigden de bezetters zich in de kampen. Het weer sloeg om, het werd winters koud: “Als er sneeuw ligt, is het nu in het begin natuurlijk koud. En het stro is nat. Maar als het begint te vriezen - dus we groeven huizen van aarde in de grond - en als de amal bevriest, isoleert hij veel beter, en dan voelen we ons veel warmer als we slapen."

“We hebben het psychisch niet koud, integendeel. Er is daar geen grote warmte. Ik denk dat je het lang vol kunt houden."

Soms stopte de gendarmerie met het leveren van proviand aan de bezetters. Auto's die richting Hainburg reden, werden doorzocht op wapens. De Neder-Oostenrijkse veiligheidsdirecteur Schüller moest echter toegeven dat er niets over wapens aan hem was gemeld.

De bezetters verklaarden herhaaldelijk dat hun verzet geweldloos was.

Met allerlei vermoedens en verwijzingen naar duistere geldbronnen wilden de voorstanders van de energiecentrale twijfel zaaien over de vrijheid van de bezetters om geweld te gebruiken.

Minister van Binnenlandse Zaken Blecha: “Natuurlijk hebben we een deel van de anarchoscene die bekend is uit Wenen, nu ook in deze zogenaamde Au-missie, en natuurlijk hebben we beneden al vertegenwoordigers van extreemrechtse groeperingen. En de geldbronnen die er zijn moet, tasten deels in het duister en zijn slechts ten dele bekend."

Er zijn hier experts - en nu moeten de mensen beslissen?

En toen hem werd gevraagd waarom er geen referendum zou moeten worden gehouden, zoals zes jaar eerder het geval was met Zwentendorf, ontkende Blecha de mensen de mogelijkheid om informatie te verkrijgen, af te wegen en te beslissen: “Er zijn hier experts die zeggen: de Au kan worden gered De elektriciteitscentrale. Ze zeggen zelfs dat het noodzakelijk is als je het op de lange termijn bekijkt. Aan de andere kant hebben we experts die zeggen: nee, dat klopt niet. En nu moeten de mensen beslissen welke experts ze meer kunnen vertrouwen, de X of de Y..."

Toen de onderhandelingen niet succesvol waren en de deadline voor de clearingstop verstreken was, was het voor de bezetters duidelijk dat er spoedig beslissende geschillen zouden ontstaan. Ze benadrukken dat ze zich sowieso passief zouden gedragen, zich zo nodig zouden laten slaan en in ieder geval geen weerstand zouden bieden. Als ze werden uitgevoerd, zouden mensen terug blijven gaan naar de uiterwaarden.

"... militair voorbereid door draadtrekkers"

De kanselier zei: “Allereerst wil ik zeggen dat maandag heel duidelijk werd dat het niet om geweldloos verzet ging, maar dat er gewoon verzet werd geboden. Er is ook een kinderkruistocht georganiseerd. Ik lees hier: Vrouwen en kinderen voorkomen het opruimen van de uiterwaarden. Dat is eigenlijk ongehoord, en dat kan op den duur natuurlijk niet worden geaccepteerd, en ik kan iedereen alleen maar zweren dat dergelijke methoden niet worden gebruikt, dit is niet alleen illegaal, deze bezetting van de Au, maar het is echt van de meesterbreinen militair voorbereid."

Wie oefent hier geweld uit?

Bij zonsopgang op 19 december omsingelden gendarmes het kamp van de demonstranten.

Een alarmafdeling van de politie, die uit Wenen was verhuisd, uitgerust met stalen helmen en rubberen wapenstokken, zette een veld ter grootte van een voetbalveld af. Bouwmachines kwamen aanrijden, de kettingzagen begonnen te loeien en het rooien van dit veld begon. Demonstranten die probeerden te ontsnappen uit de kampen of tegen de barrière renden, werden neergeslagen en opgejaagd met honden.

Günter Nenning meldde: "Vrouwen en kinderen werden geslagen, jonge burgers die de rood-wit-rode vlag droegen, ze werden van hen afgescheurd, om hun nek gewikkeld en aan hun nek het bos uit gesleept."

De brutaliteit van deze operatie is echter het bewijs van de kracht van de beweging: “Ik neem aan dat dit land nauwlettend toekijkt en luistert: om de grootste natuurvernietigingscampagne in de Oostenrijkse geschiedenis uit te voeren, moet je 1,2 miljoen bomen kappen - en daar zit ook veel positiefs in - een burgeroorlogsleger."

Toen de details over het gebruik van politie en gendarmerie via de media naar voren kwamen, was de verontwaardiging in het hele land overweldigend. Diezelfde avond demonstreerden naar schatting 40.000 mensen in Wenen tegen de bouw van de energiecentrale en de methoden waarmee deze moest worden gehandhaafd.

Een pauze voor bezinning en kerstvrede - de weide is gered

Op 21 december kondigde bondskanselier Sinowatz aan: “Na zorgvuldige overweging heb ik besloten om na de jaarwisseling een kerstvrede en een rust voor te stellen in het geschil over Hainburg. Het punt van een reflectiefase is natuurlijk om een ​​paar dagen na te denken en dan een weg te zoeken. En daarom is vooraf niet te zeggen wat het resultaat van reflectie zal zijn."

In januari oordeelde het Grondwettelijk Hof dat een klacht tegen het waterrechtenbesluit van tegenstanders van de elektriciteitscentrale schorsende werking had. Hierdoor was de geplande startdatum van de bouw niet aan de orde. De regering stelde een ecologiecommissie in, die zich uiteindelijk uitsprak tegen de locatie Hainburg.

Petitiebrieven en handtekeningenacties, wetenschappelijk onderzoek, juridische rapporten, een perscampagne, spectaculaire evenementen met beroemdheden, een referendum, informatiestands in stad en land, juridische mededelingen en rechtszaken, demonstratiemarsen en een standvastige, geweldloze bezettingscampagne van veel jongeren en oude mensen uit heel Oostenrijk - dat alles moest samenwerken om een ​​enorme, onherstelbare vernietiging van de natuur te voorkomen.

Dit bericht is gemaakt door de Option Community. Doe mee en post uw bericht!

BETREFFENDE DE BIJDRAGE AAN OPTIE OOSTENRIJK

Laat een bericht achter