Alexandra Binder
Waarom "de" duurzame verpakking (nog) niet bestaat, het slechte plastic soms een betere LCA als glas, en herbruikbaar heeft ook toekomst in de to-go sector.
Koop meer ijs bij Stanitzel! De verpakking is onderdeel van het product. En dat is dan weer de enige echt duurzame verpakking die momenteel verkrijgbaar is. Denk je dat dat verkeerd is? Er zijn al lang duurzame verpakkingen gemaakt van hernieuwbare grondstoffen die plastic en dergelijke hebben vervangen. Gemaakt van bijvoorbeeld mais- of aardappelzetmeel. Dat klopt, zegt Dagmar Gordon uit Global 2000. En vult aan: “Hernieuwbare grondstoffen en duurzaamheid zijn twee verschillende dingen.” En dat heeft weer te maken met landbouwgrond.
Toegegeven, dat is waarschijnlijk niet je eerste associatie ermee. "Alles wat groeit heeft aarde nodig", legt Gordon uit. Maar het wordt steeds schaarser en moet vooral gebruikt worden om kwalitatief hoogwaardig voedsel voor mensen te produceren en niet-hernieuwbare grondstoffen voor verpakkingen.” De feiten bewijzen haar gelijk. Oostenrijk is nu wereldkampioen bodemafdekking. Het land van velden raakt langzaam leeg. Een goed argument dus. Maar wat is het alternatief?
Terug naar kunststof?
"Dat is de verkeerde vraag", zegt Andrea Lunzer, eigenaar van het gelijknamige bedrijf op maat gemaakt, die bedrijven adviseert over verpakkingskwesties en vroeger de verpakking van "Zurück zum Ursprung" (let op het biologische huismerk van Hofer) beheerde. “Het onderwerp duurzaam verpakken begint niet bij het materiaal, maar bij de vraag hoe lang iets gebruikt wordt.” Ook zij heeft een voorbeeld. De fles limonade. De wegwerpfles van 350 ml is binnen enkele minuten leeg. Puur ecologisch gezien zou een plastic wegwerpfles in dit geval logischer zijn. Glazen wegwerpflessen zijn de ecologische achterlichten als je de in Oostenrijk typische transportafstanden meetelt. Ondanks het hoge aandeel recycling in glas, is het energieverbruik bij de productie van een fles zeer hoog. Gewicht is ook een probleem.
En het wordt nog beter. Want de echte nummer één als het gaat om duurzaamheid is herbruikbaar plastic: "Een heel slim product", zegt Lunzer, "Geen ander materiaal komt in de buurt van de ecologische balans." Sterker nog, een glazen fles kan tot 50 keer worden bijgevuld . Een statiegeldfles van PET mag maar 25 keer gebruikt worden, maar is wel lichter om te vervoeren. Geëxtrapoleerd naar ongeveer 1.000 liter gebotteld water, verbruikt een herbruikbare PET-fles ongeveer 0,7 kilogram minder ruwe olie in termen van verbruik van fossiele hulpbronnen. Er is echter een klein probleempje: de verpakkingsindustrie is niet gericht op de daadwerkelijke impact, maar op de consument. En hij zegt: ‘Plastic is evil.’ Er zijn momenteel geen herbruikbare huisdieren op de Oostenrijkse markt.
Van plastic zakken en statiegeldflessen
"Hoeveel honderden plastic tassen kun je gebruiken voordat je de voetafdruk van een katoenen tas bereikt?" Heb je jezelf deze vraag ooit gesteld? Dagmar Gordon stelt graag zulke ongemakkelijke vragen. "Zelfs als je er 50 in de doos hebt en geen nieuwe koopt, is er veel water gestroomd voor deze stoffen zakken en zijn er pesticiden op gespoten", zegt ze, om het duidelijk te maken: "De verpakking kwestie is ingewikkeld. Er is geen simpele oplossing voor het probleem.”
Zelfs recyclen is niet eenvoudig. Je hoeft eigenlijk alleen maar over de grens naar Duitsland te kijken. Er is een werkend systeem met een relatief hoog statiegeld voor eenmalige drankverpakkingen. Dankzij het statiegeld gaan bijna alle drankverpakkingen gesorteerd terug naar de winkeliers, komen ze niet in het milieu terecht en worden ze gerecycled. Aan de andere kant is er Oostenrijk met een inzamelingspercentage van slechts 70 procent op dit moment en drie winkelketens – Penny, Lidl en Hofer – die helemaal geen statiegeldautomaten hebben en dit al blokkeren in de winkelinrichting. De rest is er ook niet blij mee. "De levensmiddelenhandel wil geen millimeter van het verkoopoppervlak opgeven voor het manipuleren van statiegeldflessen", stelt Gordon. Maar er is de EU-richtlijn voor eenmalig gebruik van plastic, die bepaalt dat plastic drankflessen, waarvan momenteel jaarlijks 1,6 miljard op de Oostenrijkse markt worden gebracht, tegen 2025 minstens 77 en tegen 2029 minstens 90 procent gescheiden moeten worden ingezameld en ook gerecycled. De meest efficiënte manier om het gat te dichten is, je raadt het al, een statiegeldsysteem.
Roestvrij staal om te gaan en afvalhiërarchie
Ook de afhaalzaak en bezorgcatering hebben veel verpakkingen nodig. Alleen al in Wenen wordt 1.700 ton verzameld. Ofwel 35.000 kubieke meter afval. Isabelle Weigand wil daar verandering in brengen. met uw bedrijf skoonu ze biedt het gastronomische roestvrijstalen servies aan in vier maten. Daarachter zit een herbruikbaar systeem en een app. De terugkeer moet eenvoudig zijn. “We werken samen met verschillende restaurateurs. Ik kan vandaag nog bij de Chinezen bestellen, maar morgen kan ik de gerechten weer terugbrengen naar de pizzeria.” Wie dat vergeet, krijgt na 21 dagen vijf euro per gerecht via een eerder afgegeven Sepa-mandaat. De piloot draait. Weigand ziet de manusje-van-alles-verpakking echter niet.
In plaats daarvan ontdekt ze een oneindige complexiteit die zelfs eenvoudige beslissingen moeilijk maakt: "Ik verwerp komkommers die in plastic zijn verpakt, maar ze hebben een betere ecobalans, ze gaan langer mee als ze verpakt zijn." Voor Lunzer, zelfs recycling is de moeite waard om in twijfel te trekken: "De topprioriteit Preventie staat bovenaan de afvalhiërarchie", zegt ze. Het goede imago van recycling komt vooral voort uit de financiële inzet van de lokale ARA (Altstoff Recycling Austria). “De ARA verdient een heffing op elke verpakking die op de markt wordt gebracht en bevordert recycling”. Dit heeft echter alleen zin vanaf een bepaalde afstand. "Natuurlijk ga ik geen Fritz Cola in een statiegeldfles van Hamburg naar Wenen en terug sjouwen." Ook voor Gordon is de volgorde duidelijk: "Geen verpakking, retourneerbaar als tweede beste oplossing, één Depositosysteem voor de single-variëteit collectie."
De De toekomst zal hopelijk ook een of andere opgewekte kop brengen die zich kan laten inspireren door de in het begin genoemde Stanitzel. Er is er al een: Jonna Breitenhuber. Het heeft met de "zeep fles' creëerde duurzame verpakkingen voor vloeibare hygiëneproducten gemaakt van zeep. Naarmate de inhoud op is, lost de zeepverpakking van buitenaf langzaam op. Was je handen met de restjes. U kunt echter ook meteen zeep gebruiken.
Innovaties voor duurzame verpakkingen
Champignons
Het Amerikaanse bedrijf Ecovative gebruikt gft-afval en paddenstoelen om duurzame verpakkingen te maken in elke vorm die piepschuim kunnen vervangen. Styrofoam is niet biologisch afbreekbaar en er is ongeveer 1,5 liter benzine nodig om een enkele kubus te maken. Hoe is het met je? Verkleind organisch afval wordt vermengd met paddenstoelculturen. Het geheel groeit een paar dagen, daarna wordt de mix weer geplet, in de juiste vorm gebracht en daar nog eens vijf dagen gekweekt. De verdichte massa wordt vervolgens onderworpen aan een hittestoot.
Suikerstok
Het labelprobleem zou opgelost kunnen worden door een alternatief gemaakt van biobased PE-folie gemaakt van suikerriet-ethanol Avery Dennison heeft ontwikkeld. De film is fysiek en mechanisch niet te onderscheiden van conventioneel van aardolie afgeleid polyethyleen. De wijzigingen in de verwerking zijn daardoor minimaal.
melk eiwitten
De Amerikaanse Peggy Tomasula heeft een duurzame verpakkingsfolie gemaakt van melk die eetbaar, biologisch afbreekbaar en zelfs effectiever is dan folie op oliebasis. Hierachter zit het melkeiwit caseïne, dat een zuurstofblokker is en zo voorkomt dat voedsel bederft. Omdat de folie eetbaar is, zou je er een ingepakte soep samen met de verpakking in het water kunnen oplossen en zelfs kruiden en vitaminen in verwerken.
zeewier
De Britse star-up Oehoe vertrouwt op algen, meer bepaald zeewier. Deze duurzame verpakking is biologisch afbreekbaar, eetbaar en goedkoop voor een cent per stuk. Het idee is gebaseerd op een proces dat sferificatie wordt genoemd en dat een soort waterdichte huid rond vloeistof creëert. Het doel is om er vloeibare boodschappen in te verkopen en aan het einde van de dag miljarden waterflessen te vervangen.
Foto / Video: Shutterstock.
