De Oostenrijkse staatsdoelen: een grote illusie?

De staat stelt doelen. Maar dat is het. Want ondanks de doelstellingen van de staat van "alomvattende milieubescherming" (1984) en "duurzaamheid" (2013), is een verzoek om klimaatverandering vereist - en keer op keer het Grondwettelijk Hof.

Bij een staatsgreep, in 2018 en ook het jaar daarop, werd getracht een nieuw staatsdoel "concurrerende bedrijfslocatie" in Oostenrijk constitutioneel te maken. Aanleiding was de beslissing van de federale administratieve rechtbank in 2017, die de aanvraag van Vienna Airport voor een derde landingsbaan - onder meer om milieuredenen - verwierp. Met de bedrijfslocatie in de grondwet zou dit prioriteit hebben - waarschijnlijk boven vrijwel alles. Onder druk van de binnenlandse civiele samenleving werd het plan voor het nieuwe staatsdoel van Oostenrijk geannuleerd.

Toch kreeg de derde landingsbaan groen licht: de milieueffectrapportage is inmiddels succesvol afgerond. En afgezien van de eerder mislukte strategie voor klimaatbescherming: hoe zit het met de staatsdoelen van Oostenrijk?

Staatsdoelen zijn eigenlijk verplicht

Ter gelegenheid van het vorige artikel op collectivisme een overzicht van de nationale doelen van Oostenrijk mocht niet ontbreken. Maar: zelfs op internet konden we geen actuele lijst hiervan vinden. De mediadienst van de Parlamentsdirektion u heeft een interessant technisch dossier ontvangen. Het feit dat dit kennelijk is gemaakt als informatiebrochure voor het aanvankelijk genoemde vestigingsdoel van de bedrijfslocatie, zou ons niet mogen storen.

De verklaringen daarin waren veel interessanter: “De taak van de grondwet was grotendeels beperkt tot het veiligstellen van de staatsorganisatie en de rechten van individuen in de staat. Deze opvatting is sinds de jaren zeventig in de meeste Europese landen echter veranderd in de constitutionele praktijk. [...] Jurisprudentie en wetenschap hebben hierop gereageerd door basisprincipes van grondwetten uit te werken. Ook is aangetoond dat grondrechten niet alleen individuen tegen de staat beschermen. Ze verplichten de staat ook om het kader te bieden dat nodig is om deze rechten uit te oefenen. Staatsdoelen zijn wettelijk bindend. Ze verplichten de staatsorganen om op een bepaalde manier te handelen."

Staatsdoelen: een grote illusie?

Nu, als een misschien naïeve burger, zou men terecht kunnen aannemen dat de staat en zijn democratisch gekozen regering de gestelde doelen dienovereenkomstig nastreven en daarmee rekening houden in actie en wetgeving.

De realiteit laat echter zien dat alleen een bezwaar van de Hoog Gerechtshof (VfGH) is nodig om een ​​tegenstrijdigheid met de grondwet aan het licht te brengen. Een evenement dat zich lijkt op te stapelen. Het dossier van het parlementaire directoraat stelt terecht de vraag - met betrekking tot de redenen voor de staatsdoelen: “Staten zijn slechts een van de vele individuele actoren. Internationale organisaties of grote commerciële bedrijven krijgen soms meer macht en invloed. Dit roept de vraag op welke taken democratische staten nog moeten doen."

Dus als de staatsdoelen de "nieuwe" taken van de staten zijn, waarom worden ze dan bijna teniet gedaan? Waarom is er een volksstemming nodig in het klimaat als Oostenrijk twee geschikte regeringsdoelen heeft?

Hierover en met betrekking tot de derde baan is de houding van de parlementaire directie: “De publiekrechtelijke hoven hebben zich in hun eerdere jurisprudentie meermaals beziggehouden met de nationale doelstelling van integrale milieubescherming en duurzaamheid. In zijn beslissing over de derde start- en landingsbaan op de luchthaven van Wenen verwees het Grondwettelijk Hof expliciet naar zijn lange traditie om de federale staatswet op de milieubescherming (BVG) te gebruiken om wet- en regelgeving te herzien."

En verder: "De VfGH benadrukte dat een absolute prioriteit voor milieubeschermingsbelangen boven andere beslissingscriteria, waar de administratie rekening mee moet houden, niet kan worden afgeleid uit dit staatsdoel. Volgens de grondwet moet bij de interpretatie van de te beschermen belangen op grond van de Luchtvaartwet (LFG) echter alomvattende milieubescherming worden meegenomen. Evenzo moet dit ook gebeuren met een latere weging van deze belangen. Deze opname kon echter niet leiden tot een uitbreiding van de belangen die in het kader van de LFG in acht moeten worden genomen. Dat was een van de redenen waarom de VfGH het besluit van de Federale Administratieve Rechtbank vernietigde om de derde landingsbaan om klimaatbeschermingsredenen niet goed te keuren. ”

INFO: de staat doelen Oostenrijk
Gelijke behandeling voor gehandicapten - Art 7 para 1 B-VG 1997
Gelijke behandeling van mannen en vrouwen - Art 7 para 2 B-VG 1998
Bescherming van de etnische groepen - Art 8 para 2 B-VG 2000
Uitgebreide nationale verdediging - Art 9a B-VG 1975
Macro-economisch evenwicht - Art 13 para 2 B-VG 1987
Werkelijke gelijkheid tussen mannen en vrouwen in het begrotingsbeheer van de federale overheid, de staten en gemeenten - Art 13 para 3 B-VG 2009
Sociaal partnerschap - Art 120a para 2 B-VG 2008
Onderwijs - Art 17 StGG 1867, BGBl 210/1958
Duurzame neutraliteit - BVG van 26 oktober 1955
Verbod op nationaalsocialistische herplaatsing - BGBl 152/1955
Omroep als publieke taak - Art 1 BVG Rundfunk 1974
Uitgebreide milieubescherming - BVG 1984-2013
Duurzaamheid - § 1 BVG duurzaamheid 2013
dierenwelzijn - § 2 BVG duurzaamheid 2013
Zorgen voor water en voedselvoorziening - §§ 4 en 5 BVG duurzaamheid 2013
Onderzoek - § 6 BVG duurzaamheid 2013
Bron: Directoraat paleizen

Zou een enquête de moeite waard zijn: "Heeft u de indruk dat de Oostenrijkse politiek ernaar streeft door haar werk de Oostenrijkse staatsdoelen te bereiken?" Een voorbeeld: Oostenrijk redde de luchtvaartmaatschappij AUA na de corona-crisis.

Foto / Video: Shutterstock.